Den un serie di articulo candidato riba lista di POR, Eromil Bakmeyer, kier a enfoca riba topiconan relata na salubridad publico y specificamente riba e area di obesidad, malesanan cronico y prevencion. “Awe mi ta cuminsa cu un articulo riba obesidad.”
Kico ta e realidadnan riba obesidad?
World Health Organization (WHO) ta indica cu desde 1980 obesidad mundialmente a redobla y cu desde 2014 aproximadamente 39% di adulto tin sobrepeso, di cual 13% ta obeso y cu mundialmente mas cu 41 miyon di mucha bou di 5 aña tin sobrepeso of ta obeso. Segun un estudio haci pa Dr. Stanley Lalta, di University of the West Indies, Trinidad and Tobago, titula “Review of health Care systems: Caribbean perspectives on the need for change”, cual a wordo presenta durante di e Health Care Conference na Aruba na Juni 2017, Aruba ta sali #1 den Caribe pa loke ta trata hende cu sobrepeso y #2 den obesidad!
Sobrepeso y obesidad ta un problema grandi na Aruba, cu ta pone nos poblacion na risico di haya un variedad di problema di salud, manera: malesanan cardiovascular (manera ataca di curason y stroke mayoria biaha), diabetes, trastorno musculo eskeletico (manera osteoarthritis) y cierto tipo di cancer di pecho, prostaat, ovario, riñon, galblaas, tripa y higra.
Obesidad di mucha ta wordo asocia cu un probabilidad grandi di bira un adulto obeso, cu
mortalidad prematuro y cu desabilidad ora bira adulto. Aparte di esakinan, muchanan obeso ta experencia hopi biaha dificultad respiratorio, tin mas chens pa haya fractura, tin
hipertension y indicacion di problemanan cardiovascular den futuro, resistencia na insulina y efectonan psikologico.
E problema di sobrepeso y obesidad ta un di e factornan mas grandi cu ta conduci na nos
gastonan haltisimo di salubridad publico aki na Aruba. Esaki mientras sobrepeso y obesidad ta totalmente prevenibel. Esaki ta pone nos cuestiona: Pakico paga gasto medico si por preveni malesa?
Kico ta causa cu nos ta obeso na Aruba?
Manera WHO ta indica, semper obesidad ta wordo causa door cu tin un desbalance entre e
calorianan cu nos ta consumi y e calorianan cu nos ta gasta. Nos obesidad aki na Aruba ta
wordo causa, manera tur otro caminda, door cu nos ta consumiendo hopi mas cuminda cu ta halto den vet y door cu nos ta mucho menos activo fisicamente, door di haci hopi trabao
inactivo, door di nos forma di transporte (auto, bus) y door cu nos no ta haci hopi deporte of otro actividad fisico. Dr. Lalta ta refleha esaki den e grafico.
Loke nos tin cu haci awo
Si nos no cambia e rumbo di epidemia di sobrepeso y obesidad na Aruba, nos muchanan cu ta creciendo awor lo bay biba un bida mas cortico y menos saludabel cu nos y nos gastonan di salubridad publico lo bira impagabel. Tur mucha y tur hende na Aruba tin derecho di biba un bida saludabel. Prevencion ta mas facil y mas efectivo cu purba reverse e efecto y gastonan di sobrepeso y obesidad mas despues.
Dunami bo confiansa por medio di bo voto y mi lo traha incansablemente pa desaroya y
implementa un strategia nacional dirigi riba prevencion. Mi lo traha cu comunidad,
organisacion y companianan den e industria di salubridad y deporte, Gobierno, scol y
famianan pa yega na maneranan con pa haci e escogencia pa biba mas saludabel uno mas
facil aki na Aruba pa un y tur. Mi lo traha pa sigura cu tur mucha cu drenta peuterschool tin un peso saludabel. Mi lo enfoca pa tur scolnan ta di berdad scolnan saludabel, mi lo lucha pa haci actividad fisico un parti diario den e bida di nos hendanan. Lo mi busca manera pa yega na e punto caminda cuminda y bebida saludabel lo ta pagabel y obtenibel pa un y tur y caminda nos mes lo kier scoge pa un bida mas saludabel. Mi ta pidi boso pa join mi y yuda drecha e salud di nos muchanan y di nos tur. Hunto nos POR!