Awe Banco Central di Aruba (BCA) a publica e “State of the Economy” pa 2023. E publicacion ta contene un sinopsis y analisis di desaroyonan economico riba nivel nacional y internacional. E aspectonan mas destaca di e publicacion ta presenta aki bou.
Na 2023, e economia di Aruba – midi den producto domestico bruto (PDB) – ta estima di a crece cu 5,2 porciento compara cu 2022. Actividadnan relata na turismo — fomenta pamas bishitante “stayover” y mas gasto haci door di bishitante — a permanece un contribuyente vital na e crecemento economico, mientras un crecemento den e ehecucion di proyecto di construccion a complementa e actuacion favorable di e sector turistico.
E cantidad di bishitante “stayover” y cantidad di anochi di turista a crece cu 14,5 porciento y 27,3 porciento, respectivamente, durante e aña bou revision. E desaroyo aki ta indica cu, tuma como un averahe, bishitantenan a permanece riba e isla mas largo cu e aña anterior. Data ricibi for di sector hotelero tambe ta indica un actuacion remarka den e industria turistico. Na 2023, ingreso pa camber disponibel a expande cu 14,7 porciento compara cu 2022. E crecemento aki a resulta di un tasa di ocupacion hotelero mas halto (2023: 78,1 porciento compara cu 2022: 74,9 porciento), como tambe un 10,4 porciento di aumento den e tarifa diario pa camber hotelero. Na otro banda, gasto di turista pa anochi a suma Afl. 371,4 na 2023, compara cu Afl. 412,7 na 2022, equivalente na un contraccion di 10,0 porciento. Sinembargo, durante e periodo bou revision, ingreso di actividadnan turistico registra na banconan comercial a aumenta cu 14,6 porciento compara cu un aña anterior.
Durante 2023, mayoria di e indicadornan relata na consumo a registra un mehoracion di condicionnan economico. Entrada di BBO, BAVP y impuesto riba mercancia a crece debi na mas actividad economico, e subida di 1,0 punto di porcentahe den e tarifa di BBO entrante 1 di januari 2023, y e implementacion di e BBO na frontera desde 1 di augustus 2023. Ademas, e cantidad di personanan den empleo, manera registra na SVB, a expande, indicando crecemento den cupo di trabou consistente cu e prestacion nota den e sector turistico. Data for di banconan comercial local ta confirma e crecemento observa den consumo, considerando cu e cantidad di transaccionnan di I-Pago, y fiansa nobo na e consumidor a crece compara cu 2022.
Durante 2023, indicadornan relata na inversion en general a refleha un mehoracion. Por ehempel, e balor di metalnan basico y trabounan deriva a expande cu 17,2 porciento, mientras esun di aparatonan y ekipo electrotecnico a crece cu 9,2 porciento compara cu 2022. Pa loke ta regarda hipoteca nobo pa cas y hipoteca comercial nobo (+5,0 porciento y +5,4 porciento, respectivamente) banconan a registra expansionnan den e componentenan aki den 2023.
E tasa di inflacion midi riba un promedio anual a disminui y yega 3,4 porciento na December 2023, despues di a alcansa su punto maximo na april 2023. Apesar di e bahada den e tasa di inflacion, ainda a registra presion inflacionario, pa gran parti resultando di e componente di vivienda (consequencia di e subida den tarifa pa utilidad den augustus y september 2022), como tambe cuminda y bebida no alcoholico. Mientrastanto, inflacion riba un promedio anual – kitando e efecto di cuminda y energia – a alcansa 2,1 porciento na fin di december 2023, bahando di 2,2 porciento na fin di december 2022.
Na final di 2023, gobierno di Aruba a registra un surplus financiero di Afl. 248,3 miyon compara cu un deficit di Afl. 80,2 miyon durante 2022. E cambio aki ta representa un crecemento fuerte di Afl. 407,5 miyon den entrada di gobierno, cu a wordo parcialmente mitiga pa un subida den gastonan di gobierno (a base di cash) di Afl. 80,1 miyon. Ademas, e aumento den entrada di gobierno a sigui riba e tendencia observa desde 2021, pasando e nivel (Afl. 1.718,9 miyon compara cu Afl. 1.402,4 miyon) registra na 2019.
Compara cu 2022, debe total di gobierno a baha cu Afl. 152,9 miyon te na Afl. 5.562,7 miyon na final di 2023. E bahada den debe externo di gobierno tabata primordialmente consecuencia di menos debe cu institucionnan financiero na Merca (-Afl. 171,2 miyon). Mientrastanto, e debe cu gobierno Hulandes pa sosten di likides a keda igual (Afl. 915,5 miyon) compara cu december 2022. Na mes momento, debe domestico a expande (+Afl. 55,7 miyon). Debi na e combinacion di crecemento nominal di PDB y e caida den debe, e proporcion entre debe y PDB a yega 84,5 porciento na final di 2023, marcando un reduccion di 12,6 punto di porcentahe compara cu december 2022.
E publicacion completo ta disponibel riba BCA su website (https://www.cbaruba.org/document/state-of-the-economy).