PHILIPSBURG, St. Maarten- Horcan Irma a laga heridanan profundo atras riba St. Maarten. Accionnan di yudansa for di Hulanda y Corsou tabata muestra di un gran sentido di compasion. Pero asina mes ta keda e pregunta si St. maarten ta prepara pa futuro desasternan natural. Ademas, un consideracion di e posicion actual di e pais dentro di Reino Hulandes mester wordo considera desde un interes comun di Caribe y Hulanda. Ya caba a cuminsa skucha suplicanan pa un estado nobo di St. Maarten.
St. Maarten desde 10 di October 2010 ta un pais autonomo den Reino, despues di un proceso di desmantelacion di Antiyas Hulandes. Esaki a conduci na e expansion di un (Aruba) pais autonomo pa tres (Corsou y St. Maarten ). Esaki a trece cun’e e integracion di e otro tres islanan (Bonaire, St. Eustatius y Saba) como partinan provincial di Hulanda.
Riba tereno economico, tur cos tabata mustra di ta bay super bon cu St. Maarten. Desde 2012 e tabata tin cuater aña consecutivo crecemento economico. Mientras cu Corsou, no mas na 2015 parce di a cuminsa crece. Ambos pais a probecha di e eliminacion di nan debenan di parti di Den Haag. E GDP per capita na St. Maarten pa 2015 tabata situa na 25 mil dollar. Esaki ta 30% mas halto cu Corsou.
Cu hafnan espacio como hub maritimo pa yatenan di multimiyonarionan y ariba tereno turistico tur cos tabata bayendo fenomenal, atraendo miles y miles di turista pa e isla. E crecemento di e isla, caminda cu horcannan manera Donna (1960) y Luis (1995) parce di no a interumpi e crecemento mucho. Kico por a bay robes? Tres punto clave ta ilustra con St. Maarten, prome cu e yegada di Irma ya caba tabata birando mas y mas vulnerabel.
Kico a bay robes?
Uno: transparencia di datonan
Den e pais St. Maarten e investigacion economico, social y politico pa ciencia y politica, ta uno sumamente fastioso. E poblacion y companianan ta casi imposibel pa tracknan, mayoria biaha door di informacionnan incompleto y inexacto den e dominio publico. Poco ta e organisacionnan cu ta dispone di compilacion di datonan confiabel. Otro factornan cu ta complica e caso ta cu eyriba no menos cu cinco idioma ta wordo papia, como tambe e desconfiansa enorme entre e investigado y e esunnan cu ta wordo investiga.
IMF tambe a haya su mes cu estadisticanan ta cualitivamente subordina na St. Maarten. Por ehempel, e posicion di e balansa por wordo determina solamente pa e total di datonan di Banco Central ( di Corsou y St. Maarten) door di trek af e e cifranan di Corsou y asina e cuentanan coriente ta wordo calcula. Den terminonan general, e impresión ta cu e trafico economico cu St. Maarten, sea via lama of via aire, ta insuficiente of simplemente no ta registra den e estadisticanan.
Ora cu falta un bon registro di dato, e cultura di transparencia ta bira mas dificil. Por ehempel, un informe recien di Transparency International ta indica cu e pilarnan di siguridad huridico den e pais ta di un calidad hopi desigual. Autoridadnan legislativo y di supervision ta solido. Di otro banda, por observa deficiencianan den e sector publico, e sociedad civil y empresanan. Ta trata di control y ekilibrio pa e proteccion di e ciudadanonan y di e empresanan. Nan mester di esaki pa haci of obtenan su historia. Despues di 2010 esaki tabata falta na St. Maarten.
Dos: Falta di formacion di mercado y incertidumbre economico
Despues di e desmantelacion di Antiyas Hulandes, a dirigi e economia mas y mas ariba turismo, y mas cu tur e bishita di barconan crucero, cual ta trece anualmente dos miyon bishitante. Pa 2016, e deficiencianan por wordo observa pa e desaparicion di algun liña crucero y e miedo di parti di turistanan dor di e brote di e virus Zika. Den e procesamento di turistanan, diariamente mas di cinco mil, ya caba tabata tin algun problema. Por lo tanto, e deslumbrante Philipsburg no tabata conta cu e mas di 40 mil vehiculo den circulacion, un duplicacion di e flota di prome cu 2010. E formacion di filanan, manera un escena cayehero diario den Philipsburg, tambe a wordo promovi door di e importacion di vehiculonan liber di impuesto.
Pa e otro islanan Ariba St. Maarten a keda un giro inevitabel den e web economico. Pa e empresanan di Saba of St. Eustatius tabata imposibel pa haci un negoshi ariba nan mes. Comercial, kadastral, notarial y hopi otro asuntonan bancario a keda pasa via St. Maarten. E empresanan aki a sinti e peso di e deficit despues di 10-10-10. Esaki eigenlijk a wordo introduci door di Hulanda, pero otro tipo di belasting a wordo introduci. Riba papel por a evita e imposicion di belasting, pero den practica, no semper. E control di comercio a wordo estableci na St. Eustatius y Saba, habilita door di e servicionan treci for di Bonaire.
E tres islanan islanan a haya nan tambe cu tres sorto di moneda. Riba e parti Frances di St. Maarten, como tambe e isla di St. Barth, e euro ya caba a wordo reconoci como moneda oficial. Door cu St. Maarten ta den un union monetario cu Corsou, nan a keda uza e florin Antiyano. Riba Saba y St. Maarten e dollar a wordo reconoci como nan moneda.
Pa accountantnan, controladonan di ATM y empresarionan e practica tabata parce algi di West- Europa den siglo 20. Banconan ariba e islanan Ariba, tur den mannan stranhero despues di 2010, poco poco a cera e kranchi pa credito y aseguro. Problemanan di likidez tabata e resultado di esaki.
St. Maarten y tambe Saba y St. Eustatius, riba tereno economico a bira stranhero pa otro. E regulacion di e sector financiero Caribense, cu a pesar cu e fronteranan ta core den Reino, esaki ta mas streng cu esun di Hulanda cu Belgica.
E fragmentacion di mercado a haci e situacion tambe mas pio den e pagamento di creditonan, ya cu clientenan semper tabata den exterior. E rendimento ariba activonan di banco a bay atras cu su mita. Na 2016 Moody a reduci e credibilidad di credito di St. Maarten, mustrando ariba e stagnacion den e economia y e finanzas publico critico.
Tres: medio ambiente y clima
St. Maarten ta un franja di un pais cu ta forma parti di e isla habita mas chikito na mundo, dividi den dos estado. Cu 34 km2 y aproximadamente 40 mil habitante, e ta comparabel cu e area y tambe e tamaño di e poblacion di e municipionan manera Harderwijk, Tiel, Vlissingen y Zutphen. Otro similaridadnan ta wordo haya den e wafnan pintoreso y e bishitanan di Reina Wilhelmina den siglo 20.
Pero te eynan tambe e similaridadnan ta caba. St. Maarten na 1950 tabata conta cu apenas 1500 habitante, e cantidad a redobla den e cuatro decadanan cu a sigui te cu mas di 24 mil habitante. Y e ultimo 25 añanan esaki a sigui aumenta. Actualmente St. Maarten ta conta cu e mayor densidad di poblacion cu 1200 habitante pa km2.
Fuente: https://spectator.clingendael.org