Kico ta e factornan cu mas ta hunga un rol cu nos hendenan ta bira un diabetico pa cual Sra. Iraida Thijzen ta splica mas di e desaroyonan cu ta den man di nos mes.
Tin diferente factor of risico pa bira diabetico ta bira mas grandi, ora cu edad ta subi. Si bo tin’e den famia, of famia directo, bo chance pa bira diabetico ta mas grandi compara cu otro persona cu no tin’e den famia. Esey ta algo cu no por cambia. Pero e bon noticia ta cu tin diferente factor cu si ta den nos man, cu nos por haci cambio den dje. Dus nos sistema di biba, nos sistema di come. Evita di cu bo peso ta subi di mas, pasobra sobrepeso ta un factor di riesgo pa diabetes tipo 2. E bahamento di peso ta bay conhuntamente cu come saludabel, haci ehercicio, no bebe demasiado alcohol y tambe e parti di humamento ta hopi importante pa parti di salud tambe.
Ibisa ta purba promove mas pa haci actividadnan fisico. Esey ta e base, ta purba cuminsa na e scolnan, pa dirigi e mcuhanan den ki direccion nan tin cu bay. Esey ta e prome stap, e poblacion di Aruba, tin e doelgroep di e hende grandi, Movimento ta Bida, ta focus ariba hendenan di 50 of 60 aña. Ibisa lo dirigi mas tanto pa haci actividad fisico cerca di cas, caminda cu ta facil pa bo cana y no mester ta algo grandi tampoco, bo por chapi den cura, laba auto, bari mop. Tipo di cosnan ey ta yuda, enbes di sinta wak television. Purba tur dia di ta un poco mas activo.
Mas aleu, Sra. Thijsen a sigui bisa cu diabetes tipo 1 ta uno cu bo ta hay’e na edad hopi jong.Temponan aya, nan ta yam’e ouderdoms diabetes, dus diabetes cu bo ta hay’e na edad grandi. pero awendia mas y mas hende jong ta hayando diabetes tipo 2, door di e mal estilo di bida cu nan ta hibando. Awendia muchanan di 3 pa 7 aña, ta haya diabetes tipo 1. Y diabetes tipo 2 bo ta hay’e durante trancurso di añanan. No tin cura pa diabetes, pero por control’e si. Cu actividad fisico, uza bo remedinan na ora, bo por controla e diabetes hopi bon y asina evita di haya complicacionnan den futuro.
Un persona cu haci gastric bypass, bo ta baha hopi di peso, e sucu, cholestorol ta regula. Esey no kiermen come kico cu bo kier ya cu despues e ta bin bek. Ey bo ta wak e relacion entre peso cu presion. Si bo subi di peso, e presion tambe ta subi. E no ta kita completo, pero bo curpa lo por control’e mas miho.