Director di SVB, ir. Edwin Jacobs a wordo invita pa combersacion cu Gobernador di Aruba, sr. Alfonso Boekhoudt. Den esaki den cuadro pa e tarea di informacion. A considera den e fase aki di formacion, necesario pa presenta un bista di factornan cu ta kere cu ta hunga un rol riba nos sistema di siguridad social den su totalidad. Tin biaha ta lubida y ta bon pa recorda cu siguridad social, ta hunga un rol hopi importante riba nos isla. 36% di gastonan colectivo, esta gastonan di Gobierno, mas AZV y e gastonan di e fondonan di SVB, 35% ta siguridad social, cu ta representa 15% di bo GDP. Esaki ta pa duna un indicacion con importante siguridad social ta pa nos pais. Hopi hende ta depende di siguridad social pa riesgonan cu nan ta core y cu colectivamente ta wordo cubri.
En principio esnan cu ta sigui SVB di cerca den prensa, nan no a presenta mucho cos nobo. A presenta un biaha mas e dos desaroyonan grandi na nivel mundial y na nivel local tambe, ta influencia e gastonan, awor aki caba y den futuro, cu ta embehecemento di nos poblacion y malesanan cronico.
Embehecemento di poblacion, ainda no ta mira mucho conciencia den nos comunidad cu tin un poblacion sumamente embeheci. Cepal, e comision Economico pa Latino America y Caribe, ta distingui cuater fase den proceso di embehecemento y Aruba ya ta den e di cuater fase y nos ta den e top cinco di paisnan den continente Americano, cu un poblacion embeheci. Esaki ta trece retonan grandi cun’e pa nos comunidad y pa siguridad social tambe.
Malesanan cronico, mas y mas persona ta hayando malesanan cronico na edadnan mas hoben cu antes. Loke ta pone un presion enorme no solamente riba e fondonan di AZV pa malesa, pero tambe pa e seguro di malesa di SVB pa loke ta trahadonan cu ta bay bira malo y no por acudi na pia di trabao y despues di dos aña ta perde nan cobertura di e riesgo aki.
Ta kere cu mester bin mas atencion pa e efecto di e dos desaroyonan aki. Banda di esey tambe locual cu ta wak di otro banda, pa loke ta trata entrada di e fondonan, e resecion cu nos a conoce despues di e crisis financiero mundial, ta ripara cu economia ainda no ta responde di tal forma cu nos por haya e primanan suficiente pa por cubri na un forma adecua y ainda crea e reserva necesario a enfrenta e retonan di añanan 20.
Tin un reto grandi pa pais Aruba pa nos por pone riba pia un economia cu ta sigui presta, cu ta sigui duna e dividendonan pa asina nos sistema di siguridad social por haya entrada pa por sigui cubri gastonan.
Sin duda control di e gastonan for di awo y den futuro, ta keda punto di atencion pa por keda mantene un sistema di siguridad social cu ta duna beneficionan socialmente aceptabel, pero tambe financieramente pagabel. Esey ta e reto cu SVB a presenta den nan nota cu a presenta na Gobernador. Cu mas den proceso di formacion ta spera cu por wordo yama tambe door di e formador. Den e fase eynan lo duna proyeccionnan mas specifico di e fondonan.
A duna un splicacion global di kico ta e retonan pa loke ta gasto y entrada pa loke ta siguridad social den nos pais.
Jacobs a sigui mustra cu na e momentonan aki, pa loke ta e fase inicial, a presenta un nota cu e analisis global den dje, di e factornan global. Ta den preparacion di un nota tambe pa Gobierno di proyeccion di e gastonan di e fondonan, pa asina tin un idea con ta premira cu e fondonan ta bay desaroya riba termino cortico y medio.
Na momento cu e proyeccionnan ey ta cla, lo bay mira unda e reto ta sinta. Riba termino cortico of riba termino largo. Den nos sistema di siguridad social, na e momentonan aki, por proyecta e gastonan cu hopi exactitud. Pero locual ta keda semper dificil pa proyecta, ta bo prestacion economico y a ripar’e ultimo añanan, caminda cu ta premira un desaroyo economico y na final di dia esey no ta resulta. E consecuencia cu si ta conta cu ta haya 270 miyon florin na prima di AOV/AWW, bo ta hayabo cu 255 of 260 miyon florin, e ora bo tin 10 miyon menos. Pero esey no ta algo di nos so. Ta un desaroyo mundial. Pero ta momento si cu cierto momento cu tin cu cuminsa pensa con ta bay fortifica y duna atencion na e economia pick up y duna su frutanan.