Aña pasa tabata tin combersacionnan cu Camara di Comercio tocante di diferente topiconan, pa cual Sra. mr. Luenne Gomes- Pieters ta splica.
Ora ta papia di reforma fiscal, ta cambionan di ley grandi cu mester sosode, cu no solamente iniciativa di ley lo por bin for di Departamento di Impuesto. Den practica cosnan por bay miho. Pero tambe lo mester papia esaki cu gobierno, cu e minsiter nan concerni, minister di Finanzas y minister president.
Aworaki no tin mucho informacion ariba e tereno aki, pero si ta trahando ariba cierto iniciativanan, unda den practica cosnan por bay poco mas eficiente. Por duna tambe cierto alivio na cierto gruponan den comunidad. Pero awo ainda no tin nada concreto.
Reforma fiscal, segun directora di Impuesto ta cambionan di ley. Leynan di belasting di Aruba ta hopi anticua. Durante añanan, bayendo bek na 2003 tabata tin un reforma fiscal cu a tuma luga na gran escala. Na 2004 tambe tabata tin e Algemene Landsverordering cu a drenta na vigor, cu ta trata aangifte, bezwaar etc. Cu e reforma fiscal lo wak tur e leynan vigente y wak cua ley por renoba of elimina., Si ta impuesto ta tuma hopi tempo di parti di e trahadonan, pero cu no ta duna e entrada a cambio, no ta bale la pena pa tin e impuestonan chikito chikito, cu por wordo incorpora den otro tipo di impuesto existente. P.e. zegelbelasting. Ta cosnan chikito cu ta tene man cu no ta duna un entrada grandi ariba e budget cu tin.
Sra. Gomes- Pieters a sigui bisa cu ora cu bay reforma, mester wak kico por mehora den eficiencia pero tambe den entradanan. Departamento di Impuesto ta bou presion pa entradanan di impuesto, pa trece mas entrada y con pa reforma e leynan vigente.
Si comercionan cera nan porta, esey lo ta menos entrada pa Departamento di Impuesto, pa cual lo mester sinta nan mesa cu ATIA y Camara di Comercio, y tambe sector priva unda nan ta bisa cu Aruba su mercado ta di MKB (midden – en klein bedrijf), cu ta negoshinan cu ta carga Aruba su economia. Departamento di Impuesto tambe tin e preocupacion cu e pagamento di belasting no tur ora ta na ora of e negoshinan ta den problema di cash flow, cu ta uza e lb di nan trahadonan cu nan a retene pa paga nan mesun gastonan. Esaki ta un circulo vicioso. E debe lo keda acumula y ta hayabo cu debe di 1 miyon mas, claramente e negoshi no por pag’e y consecuentemente negoshi ta cera. Lo mester sinta na mesa cu nan, pa wak kico ta preocupacion, si ta e gastonan pa doing business ta pisa. Dicon nan no tin e regularidad ora di haci aangifte y pagamento di belasting tambe. Belasting, invoerrechten y accijnzen ta esun cu ta zorg pa e fondonan di nos pais, pa mehora e situacion.
E directora di Departamento di Impuesto a sigui bisa tambe cu un reforma fiscal tin cu wak’e di diferente angulo y mester haci un sondeo hopi mas extenso ora ta trata efectonan di cierto cambionan di ley. Si bisa cu ta bay elimina un of otro belasting, esaki lo mester tin un manera pa genera e belasting den un impuesto existente of un belasting nobo of uno existente . Ora bin cu belasting nobo, e rapport di IMF ta bisa cu Aruba mester cambia e sistema di BBO, mester bay den direccion di BTW. Pa introduci un sistema fiscal full diferente, e ta bay tin su efecto dne prijs, costo di bida ta subi. Con ta bay haci pa esunnan cu tin un entrada abao, un pensionado, kico ta bay haci cu esey? Di unda ta haya e cen pa acomoda e grupo di e homber chikito cu lo bo kier proteha di e efectonan di un cambio di ley. Si cambia e sistema, of hisa e percentahe, semper e lo tin su efecto. Mester zorg pa tin e espacio necesario, pa por yuda esunnan di menos recurso. Costo di bida ta bira caro, pero esaki tameb lo trece cun’e problemanna social. En corto, e ta bay tin su impacto ariba e bida social y enseñansa di e comunidad. Ora di bin cu cambio mester wak e situacion di un manera mas amplio. Esaki ta tuma su tempo y esaki mester wordo carga door di e gobernanten, y bisa cu esaki ta algo cu nan ta para su tras cu lo beneficia su pais. Te asina leu Sra mr. Luenne Gomes- Pieters, directora di Departamento di Impuesto, ariba reforma fiscal.