MEXICO CITY, Mexico – “Imagina un boter di refresco. Pensa kico lo pasa si nos sacudi’e cu forsa y nos ta kita su tapa. Ora haci’e, tur e gas acumula lo sali afo,” e director di e Centro Nacional di Prevencion di Desaster (Cenapred), Hugo Delgado a splica El Pais. Algo similar a sosode na e volcan Popocatepetl despues di e temblor cu a sacudi e centro di Mexico dia 19 di September ultimo y cu a cobra mas di 300 bida. E sismo tambe a remove paden di e coloso di mas di 5400 meter di haltura y diaranson el a manece cu un fumarola di dos kilometer, cu vapor di awa y shinishi, recordando e centro di país, cu e ta mas bibo cu nunca. Y na 60 kilometer di e capital.
Aunke desde e organismo encarga di monitorea e volcan, ta splica cu e actividad ta dentro di e parametronan habitual y cu un fase di riesgo minimo, ta reconoce cu e temblor a precipita e erupcion. “Nos a mira antes di e temblornan, manifestacion cu ta indica nos kico tabata acumula material magmatico den e crater. Por tanto, nos tabata sa cu e lo bay sosode, pero nos a premira cu esey lo bay sosode na October. Lo mas probable ta cu e temblor lo a sosode cu e lo sosode prome,” e director di e organismo y dokter den vulcanologia a bisa.
E biento a dicidi cu e awasero di shinishi lo a desplasa pa Morelos, precisamente un di e regionnan mas afecta pa e temblor. Y expertonan ta adverti cu, aunke e ta den un fase dos di emergencia y solamente tin cu sigui e recomendacionnan basico (no acerca na e crater), esaki por empeora e condicionnan den cual tin algun construccion daña door di e temblor. “Nos ta recomenda pa no laga e shinishi acumula riba e daknan mas instabil, pasobra cu e awasero intenso, e por bira mas pisa y por cay den otro,” Delgado a splica.
Aunke cu for di Cenapred ta insisti cu e actividad ta habitual y cu no a determina un relacion directo cu e temblor di un siman atras, tin antecedente cu un fuerte fenomeno sismico por incrementa e actividad di e volcan. Delgado a splica cu despues di un temblor di un magnitud similar na esun di dia 19 di September, cu a tuma luga dia 15 di Juni, di 1999, Popocatepetl a experimenta un di e etapanan mas eruptivo di su historia. Esaki a manifesta un aña despues, na December di 2000.
E erupcion di diaranson a cuminsa rond di tres’or di marduga y a emiti fragmentonan incandescente, cu a bula entre 600 meter y un kilometer di distancia riba e laderanan di e volcán. Tur cos dentro di e perimetro di siguridad di 12 kilometer. E actividad aki a mantene durante mas di seis ora y a procova e caida di shinishi den e pobladonan di Ecatzingo y Atlautla den e Estado di Mexico y na Atlatlahuacan, Ocuituco, Oaxtepec, Jiutepec y Yautepec na Morelos.
Popocatepetl, cu na nahuatl ta nisifa Montaña of Sero cu ta huma, ta wordo vigila 24 ora pa dia, pa cuater camara di video cu ta transmiti live tur su actividad. Den un radius di 100 kilometer ta biba mas of menos 27 miyon di persona y por tanto, cada biaha cu e lanta, tur e alarmanan ta wordo cendi. E habitantenan di e centro di e pais ta puntra si por yega na un deal cu Naturalesa.
Fuente: https://elpais.com