Recientemente gobierno a publica AB. 2017 48 cu ta contene un lista di especie pa protehe. Varios especie nobo, awor ta prohibi y esakinan ta afecta piscadonan.
Ta trata particularmente di e siguiente especienan nobo cu ta protegi awor:
• Kreeft (Panilurus argus), Caribbean Spiny Lobster
• Gutu (Scaridea) Parrotfishes
• Tribon Martiu (Sphyrna mokarran), Hammerhead shark
• Tribon Martiu (sphyrna lewini), Scalloped Hammerhead shark
• Manta (Manta birostris), Manta ray
• Djukfes (Epinephelus itajara), Goliath grouper
• Yacupeper (Epinephelus striatus), Nassau grouper
• Buni (Thunnus thynnus), Atlantic Bluefin Tuna.
Decision di Minister di Medio Ambiente:
Gobierno a scoge pa apunta e lista bou di articulo 4 di Natuurbeschermingsverordening, AB.
1995 no. 2., den un LBHAM, cu no ta rekeri bay parlamento pues minister ta dicidi pone y igualmente por dicidi pa kita. Den articulo 6, inciso 1 di AB 1995 no.2, ta prohibi pa mata of haci herida un bestia cu ta pertenece na un bestia cu ta menciona den articulo 4. Pues ningun di e especienan aki por ser pisca of mata mas aki na Aruba.
Piscado di afo si por bende nan:
Dus conforme e lista, no por pisca e especienan ey mas y si bo pega uno na liña, tambe bo ta kibrando ley aki. Ironicamente, varios di e especienan aki si lo por wordo importa sin mas. Esaki lo crea e ora un situacion cu boto Venezolano (of otro luga) si por trece lobster of otro especienan aki pa gana placa aki, pero piscado humilde local no por hiba uno ni cas pa mata su hamber. Esaki ta inhusto contra piscado local.
Aplicacion straño di protocolnan internacional:
Minister di Medio ambiente y su Departamento di Medio Ambiente y Naturalesa, a uza como argumento, CITES y of SPAW protocol. Por ehempel kreeft ta unicamente nombra den e protocol SPAW (tabel iii). Pero SPAW (tabel iii) y mayoria di protocolnan ta urgi regulacion, pero no prohibicion, dus e ta desproporcional y inhusto contra piscado aki na Aruba. E protocol(nan) ta papia di traha cu grupo di interes (stakeholders), loke no a pasa aki. E protocol(nan) ta papia di conscientisacion, cual tampoco a tuma luga aki. E protocol(nan) ta papia di tene cuenta cu situacionnan manera cultura, tradicion y caracteristicanan local di e especie, esaki no ta e caso aki. E protocol(nan) ta papia di haci estudionan regular, no tabata tin estudio debido na Aruba. Aki no a tuma consehonan di LVV y SCPH den e ley. Protocolnan no ta un obligacion pa prohibicion, pero ta urgi gobierno(nan) local pa implementa regulacion pa yuda protehe. Protocolnan internacional tin diferente tabel pa acapara diferente nivel di proteccion, masha poco ta prohibi totalmente y ta laga cada pais y autoridad local, defini con e ta implement’e. Ta na Aruba so, kier automaticamente prohibi tur especie cu tin riba cualkier protocol mundial cu Hulanda ratifica. Poco pais den henter caribe a bay den e extremo di prohibi kreeft of otro especienan. Gran mayoria y luganan manera e.o. Florida, Saba bank of Boneiro, unda si a studia e especienan, a scoge pa trece regulacion unda ta permiti captura.
Efecto desproporcional riba piscado local:
Na Aruba, ta bon conoci cu no tin pesca comercial cu ta mata especienan menciona na gran escala. Riba nivel regional of mundial, nos flota di boto piscado ta relativamente chikito compara cu region of mundialmente, e ta un fraccion masha chikito compara cu cantidad di piscado of nan flota na paisnan grandi. E posibel impacto cu piscadonan local tin riba e especienan aki riba nan poblacion mundial of hasta regional, ta minimo (bou di 0.0001%). Hasta riba nivel local, e cantidad cu ta ser gara aki, ta chikito y improbabel cu ta afecta nan poblacion di especienan cu ta regional of hasta mundial.
Prohibicion ta afecta piscado 100%:
Pero, e prohibicion si, ta afecta enormemente e piscadonan grandemente y 100%. E ta un medida desproporcional contra piscadonan humilde local. Riba nivel local, e desaroyo tanto riba tera como den awa cu mas movecion di vehiculo y turista den awa, como tambe cambio climatico, tin un efecto(nan) mucho mas grandi riba e poblacion di pisca of bida marina, cu e piscadonan local por causa.
Especienan manera tribon, djukfes, yacupeper, manta, ta ser encontra poco biaha como un by-catch mas bien y unabes gara, ta dificil libera esakinan bek cu bida. No ta husto pa e piscado hay’e confronta cu husticia door di esaki. Kreft, segun estudionan, no ta bou di presion door di nan biologia, esta cu nan ta reproduci jong y ta produci hopi webo. Nos ta cita di un estudio internacional:
” Caribbean spiny lobsters are not classified as endangered or threatened, although they are listed on the SPAW protocol (UNEP undated). Aspects of their biology, such as relatively low age at sexual maturity, medium maximum age, and high reproductive potential, may contribute to a relatively low inherent susceptibility to fishing pressure (Cascorbi 2004). The fishery is regulated, including measures such as closures during spawning season, trap-reduction programs, legal size and bag limits. Also illegal in some countries is harvesting of egg-bearing females, and fishing with firearms or explosives.”
Leynan ambiental extremo:
Piscadonan ta sufri hopi caba bou di leynan extremo di medio ambiente cu a ser pasa na Aruba den forma scondi, durante transicion gubernamental, manera por ehempel e ley di spearfishing na 2001. Prohibicion di especienan manera turtuga, calco y metodonan manera spearfishing den pasado a keda pasa cu ta afecta e pober piscado, sin cu te awe ainda a habri e pescaderianan aki bek of sikiera haci estudio relevante di e posibilidad pa bolbe habri e pescaderia of evalua e efectividad di e medida extremo como proteccion pa especienan envolvi. Piscadonan ta sclama cu nan no por acepta mas prohibicion cu ta afecta nan porvenir mas. Piscadonan no kier keda persigui inhustamente door di husticia pa un ley cu no a bay conforme e propio normanan cu e tratadonan internacional ta exigi pa proteha “stakeholders”.
Peticion di piscadonan:
Piscadonan ta mira suficiente motibo pa gobierno coregi e ley of segura piscadonan local cu nan no por wordo persegui penalmente na momento di eherce piscamento den awanan teritorial.
Piscadonan ta haci un plegaria na e Minister encarga pa unicamente haci lo corecto den e caso aki.Piscadonan ta urgi Gobierno, particularmente, Minister encarga cu medio ambiente pa coregi inmediatamente e fayo cu e ley AB. 48 aki pa e no afecta piscadonan haciendo nan trabou, ofishi of tradicion. Piscadonan ta urgi Gobierno, particularmente, Minister encarga cu medio ambiente pa coregi inmediatamente e fayo cu e ley AB. 48 door di informa Openbare Ministerie y Departamentonan di Polis y Guarda costa pa ningun piscado keda persegui legalmente pa kibra e ley aki, tanten cu no coregi esaki.