E siman aki corte di promer instancia lo trata e caso relaciona cu e diferencia di opinion cu a surgi entre presidente di parlamento y un persona cu ta traha den un of mas medio di comunicacion y/o agencia publicitario. E conflicto aki a resulta den un limitacion temporal di entrada na e edificio di parlamento. E caso den corte ta pa elimina e medida aki. Segun mi por a lesa den medionan e caso aki a wordo inicia contra di Pais Aruba. Aparentemente e deseo ta pa Pais Aruba wordo ordena pa revoca e medida tuma dor di parlamento of pa Pais Aruba tolera e presencia di e demandante den e edificio di parlamento. Esaki ta wordu haci cu un apelacion ariba e derecho di libertad di expresion cu ta toca na prensa. E ultimo aspecto aki a capta mi atencion door cu e derecho aki ta uno di sumo importancia den nos democracia y cual entre otro e base pa corte di Aruba ordena gobierno pa elimina e monopolio ariba tereno di telecomunicacion.
Promer cu mi sigui lo ta bon pa nos para keto ariba un par di definicion:
Pais Aruba: e entidad publico cu ta representa nos estado como pais.
Gobierno: gobierno ta consisti di e minister-president hunto cu e otro 7 ministernan cu ta forma e poder ejecutivo di nos pais.
Parlamento: e organo mas halto den nos constitucion cu ta consisti di e presidente di parlamento junto cu 20 otro miembro cu ta forma e poder legislativo di nos pais.
Corte: e di tres poder den nos sistema democratico ta e poder judicial y ta consisti door di nos cortenan.
Cada poder menciona ta funciona separadamente y tin nan mesun rol, tarea autoridad y responsabilidad. Pa nos democracia por funciona e podernan aki mester keda den balance continuo. Si llega na un momento cu esakinan crusa otro nos democracia ta bai perdi. E caso di e siman aki segun mi lo ta un bon ehempel di e balance cu ta necesario. E pregunta cu segun ami e corte lo mester pai haci ta cu si e poder legislativo por duna un orden contra e poder ejecutivo (Pais Aruba/gobierno) cu na su turno por obliga e poder legislativo (parlamento of su presidente) di tuma un acion, por ehempel di revoka e medida tuma of tolera presencia?
Den mi opinion y a base di motibo constitucional un orden como tal no por wordo duna. Y pa es motibo corte no lo por llega na evalua e argumento di libertad di expresion den e contexto di e caso. Mi ta splica dicon.
Parlamento ta e organo pas halto nos pais, e ta funciona a base di reglanan ancra den nos constitucion y e reglamento di orden di parlamento. E presidente di parlamento tin como tarea pa dirigi e parlamento y mantene orden den parlamento. E presidente tin e autoridad maximo y hasta tin e autoridad pa duna polis un orden directo den caso cu esaki ta necesario pa mantene orden. E ultimo aki aunke cu polis ta cai bou di e poder ejecutivo. Nos leynan no conoce un procedura contra descionan di presidente di parlamento. Parlamento tin e poder pa causa e retiro di un of mas minister door di pasa un mocion di desconfiansa.
Tur esaki ta trece cune cu gobierno (poder ejecutivo) no ta superior na e parlamento y no por duna orden directo na parlamento. Tampoco si gobierno wordo sentencia pa haci esaki. Den caso cu un partido no por cumpli cu un sentencia cu lo por wordo duna door di juez, corte a base di e reglanan existente di procedimiento civil no ta duna tal orden. Esaki ta pone cu den mi concepto e aspecto di libertad di expresion no ta mucho relevante of determinante pa e resultado. Ademas cu nos constitucion solamente ta reglamenta entrada na e sala di parlamento pa cu e parlamentario y minister. Pa cu otronan no tin un ley specifico y ta cai e ora bou di e reglamento di orden di parlamento, reglanan di cas y e maneho di e presidente.
Contario na e caso den pasado entre Amigoe y Minister-President di (e tempo ey) Antiyas (poder ejecutivo, y no poder legislativo!), no ta applicable den e caso specifico di e siman aki. Den e caso ey e aspectonan constitutional cu mi ta menciona no a junga un rol. Den pasado caba corte a llega di rechasa un demanda den kort geding cu tawata tin como proposito pa para un tratamento di ley y/of dicta e agenda di parlamento. Den e caso ey cu tambe a wordo diriji contra Pais Aruba y corte a rechasa e peticion. Por ultimo mi ta remarca cu lanta un caso civil contra parlamento no ta posibel. Manera mi a bisa caba e caso aki lo ta uno juridicamente interesante y na final corte lo tin e ultimo palabra. Mi ta desea e partidonan exito.
Te aki mi opinion y comentario cu mi ta haci usando uso mi mi derecho di expresion como individuo y informacion cu a sali den e medionan.
Dello Gomez
17 december 2017