Dia 2 di april ta Dia Mundial di Conscientisacion di Autismo. Es decir, e no ta solamente un dia special pa Aruba, e ta un dia unda cu eigenlijk Aruba ta uni na e comunidad global pa focus adicionalmente ariba autismo, di e personanan cu ta cay den e spectrum di autismo.
Sra. Dilma Arends, presidente di Fundacion Autismo Aruba, ta splica cu no tin cifranan oficial, pero segun un estudio haci, Aruba ta casi mesun estadisticanan cu cualkier otro pais. No ta importa bo estado socio-economico y tampoco for di cual grupo etnico e persona ta bin. Esey kiermen cu na Aruba, pa cada mil persona na Aruba, 5 ta cay den e spectrum y den e 5nan aki, 2 ta cay den e clasico, unda cu e persona nunca a papia y lo no papia.
Na Aruba tin un solo scol pa muchanan autismo, y kisas falta mas scol di e tiponan aki. Personanan cu tin autismo, no por bay un scol regular. Pero tin otro 50% cu not a ripara mesora, cu ta muchanan cu tin inteligencia normal te cu inteligencia hopi halto. Y aki no ta reconocenan mesora y nan merece di ta na scol. Pero problema ta cu toch nan mester un manera un “gebruiksaanwijzing”. Y ora cu nan bira mas grandi, mas presion scol ta pone ariba nan pa nan ta mesun productivo cu e otronan. Y e ora e berdad ta sali. Y pa nan, hopi biaha e reto ta mas grandi. E ora ta haya cu scol no kier nan mas, nan ta haya depresion, nan ta haya ansiedad. Y e intensidad ta manifesta cu sea nan ta bira agresivo of nan ta bay den nan mesun mundo. Esey ta señalnan cu mester observa. Dus, e autismo clasico tur hende ta wak. Pero net esunnan cu ta mustra “normal”, ta net anan tin e reto mas grandi
RETO DI FUNDACION
No ta asina cu mas mucha ta nace of ta descubri cu nan ta autista, semper nan tabata t’ey. Pero simplemente awo ta reconoce nan mes. Kier mas hende pa drenta e fundacion. No necesariamente pa e directiva, mester di mas sanger nobo pa por sigui. Pero si mas boluntario, cu ora cu mester atende cierto caso, tin un grupo cu p.e. cu ta mas specialisa den enseñansa cu nan por bin cu proyectonan dirigi ariba enseñansa. Un grupo mas specialisa den mucha mas, cu nan por bin cu proyectonan pa nan mes. Of un grupo cu ta mas enfoca ariba sostene mayornan. E fundacion a lanta di y pa mayornan. E prome meta semper tabata pa sostene mayornan y crea conscientisacion
A yega na un nivel di conscientisacion y no sa kico falta. Y ta p’esey a bin cu e encuesta. Pa midi e nivel di conocemento di autismo. Unabes cu tin e resultadonan aki, por midi y por adapta cualkier programa di conscientisacion. Ariba esaki ta loke e fundacion ta focus.
DIA DI AUTISMO
Dia 2 di april ta un dia cu ta pone atencion special, pero un persona cu autismo mester atencion tur ora y no tur ora e ta reacciona manera bo lo kier. Tin biaha nunca e ta bisa danki, “pero bo por sa, bo mester ta sigur cu’n persona cu autismo semper ta honesto y ora cu e bisa algo, esey ta e berdad”, Sra. Dilma Arends, presidente di Fundacion Autismo Aruba a finalisa bisando.