Depresion no ta tur ora bo ta wak’e. Tin biaha e uiting entre hubentud y hende grandi ta diferente, pero cosnan comun , e persona ta mas somber. Por spera si cu tin un trabao hopi pisa of dubbel trabao cu hende ta asina cansa cu nan ta mustra depresivo y ta haci di hari un tiki, segun minister di salubridad, Dr. Alex Schwengle.
Por mira cu un mucha cu ta semper ta alegre, e ta somber, e no ta hari mas, e ta keto, apetit a bay, tin problema di obstipacion, ta haya tur sorto di keho fisico, rash, etc. Tur por ta un combinacion di cosnan cu ta bin door di e depresion.
Tin un diferencia entre moodswings y depresion cu tieners. Mester distingui e moodswings y algo cu ta persistente. Por imagina si e tiener den su moodswingsnan hormonal, cu scol e dia no a bay bon, e dia e por ta keto, den su mes ta pensa etc. Si e siguiente dia el a pak op su bida bek, e ta alegre atrobe. Si ta wak cu dia aden, dia afo, vooral pa simannan largo, e ta keda somber, no ta come bon, ta perde peso, ta un señal. Semper papia cu e yiu. Miniser Schwengle ta conseha pa papia cu e mucha, at least un rato.
E contact, e comunicacion caba ta haci hopi milager. Si acaso a ripara como mayor cu a bin un cambio den e yiu y no ta compronde. Hasta door cu ta purba di comunica, no ta haya toch toegang, acerca e dokter di cas pa cuminsa. E dokter di cas tin conocemento tambe di cuido mental y haci’e na tempo. No bay warda. Esey ta importante. Miho por ta haci’e un tiki di mas, cu haci’e di menos.
E problema grandi ta surgi cu no atende cu e problema na tempo, e ora e por bira cronico. E ora ta un tiki laat. Si ta hopi na tempo, e dokter di cas mes, kisas cu ayudo di instancia di psikiatra of psicologo, hopi biaha por duna un bon ayudo na e mayor y e yiu, segun minister Schwengle.