Durante e conferencia di prensa yama pa Meteo Aruba, Sr. Mark Oduber, director di Meteo Aruba, a splica riba nan participacion den un conferencia cu tin di haber cu lama. Sr. Oduber ta splica.
E conferencia aki lo tuma luga na sede di Nacionnan Uni, na New York. E lo toca temanan di uzo sostenibel di nos oceanonan. Esaki ta di sumo importancia pa Aruba. Mester subraya cu paisnan chikito manera Aruba, ta haci uzo di nan lama, pa su desaroyo y mayoria di e infrasturctura ta rond di lama tambe.
E resultado di e conferencia aki, tabata un yamada pa accion, door di 193 pais, pa asina garantisa futuro sostenibel di lama. Den delegacion di Reino, Aruba a wordo representa door di Minister Plenipotenciario na Washington, Sr. Andy Lee y tambe door di Sra. Joceline Croes di Comision di SDG’s pa Aruba y Sr. Mark Oduber, como director di Meteo Aruba y tambe IOC/Unesco como scientifico y vice-voorzitter di IOCARIBE.
Durante e conferencia aki tabata sesionan tanto politico y cientifico, unda cu a indica cu mester sigui e cambionan den lama hopi di cerca. Esaki ta di suma importancia, pero cu estudionan cientifico cu tin cu ta relata na cambionan den lama, ta hopi curo.
Por compara esaki cu 10 pa 15 aña pasa, unda cu estudionan di cambionan climatico tabata hopi curu. Hopi hende tabata tin pregunta, si e cambionan ta berdad, con fuerte e ta bay ta y kico e efectonan lo ta.
Den e mesun stadium e estudio di lama ta awendia. Tin diferente efectonan relata na cambionan climatico y uzo no sostenibel di nos lama, di parti sernan humano. Esaki ta pone cu e condicionnan di lama ta bay hopi atras na diferente partinan di mundo.
Lama ta move gran cantidad di calor i nutriente tur rond di mundo, i ta influencia e ciclo di awa i carbon, pesei lama ta un factor importante pa tempo i clima. Aumento di lama su haltura, calientamento di lama i acidificacion ta menasando piscamento, coralnan i otro ecosystemanan costero.
Fuera di tur esaki chimico i polutonan cu ta bin for di terra riba lama tambe ta aumenta e effectonan negativo.
Durante e reunionan a pone atencion riba diferente topiconan, manera e Region Polar. Segun expertonan mester pone mas atencion urgente ariba e regionnan polar, pasobra impacto di cambio climatico ta evidente y e tin su efectonan. Mester bin cu un miho sistema di monitoreo den e area polar.
Cambionan climatico den e region polar, tin su efecto ariba e parti mas zuid, creca di e equator. Ta indica tambe cu e cambionan climatico den partinan artico no tin djies influencia den e region polar, pero henter mundo dor por exemplo e corriente di lama. Tambe a papia ariba e acidificacion di lama. Un cuarto parti di e CO2 exponi den atmosfera door di acitividad humano ta wordo absorba dor di lama. Esaki ta causa un aumento den acidificadez den lama, cual ta casi 30% compara cu periodo prome cu periodo industrial. E cambio den acidificadez ta causa cambio den e chemistria den lama, en special e calcificacion di diferente organismo den lama. Y esaki lo tin su efecto profundo riba e ecosistema di lama.
E rol di WMO tabata crucial den e reunion aki, pa motibo cu e servicionan meteorologico, cu mayoria biaha ta e instancianna ta cu monitorea e condicion di lama y ta traha modelonan di scala halto di lama tambe. E comision di IOC/Unesco, di cual Sr. Oduber mes ta forma parti di dje, ta bisa cu e lama rond mundo a cuminsa delata hopi mes y si no tuma esaki na serio, e efectonan lo ta directo ariba e ser humano mes.
Lama ta absorba casi 90% di nos cambionan climatico y si no tabata asina, e gradonan cu nos ta sinti lo ta hopi mas halto. Pero esaki tambe tin su efectonan pa cu nos lama, segun Sr. Mark Oduber, director di Meteo Aruba.