Tin un demanda grandi pa dokternan di cas haya mas ayudo. Director di Wit Gele Kruis, Gino Goeloe, a splica cu un di dos grupo di Praktijk Ondersteuners, cu lo bay cuminsa cu un curso di seis luna. Na 2012 a cuminsa cu un proyecto piloto, unda cu a ripara cu e dokternan di cas no ta duna nos pashentnan, nos comunidad e atencion debido, unda cu malesanan cronico cu prome cu bo yega, ta haya pashentnan tres pa cuater ora, ora cu yega dilanti di dokter, nan a sinta dilanti di dokter algun minuut, a haya receta y bay cas. Bay tuma remedi y bin bek aki 3 luna. A ripara esey den curso di añanan. Wit Gele Kruis a acerca AZV y bisa AZV y HAVA, e organisacion di dokternan di cas y Hospital, a forma un team y bin cu un solucion. Nos grandinan y tur hende, pashentnan tin mester di haya atencion debido. E ora ey a bin cu un idea pa bin cu enfermeranan academico riba nivel di HBO y nan ta bay specialisa riba malesanan cronico. A scoge pa diabeticonan, pasobra na Aruba tin hopi diabetico cu complicacion.
Kico e praktijkondersteuner ta bay haci? E ta e man drechi di e dokter di cas. En bes di bay na e dokter di cas y no ta bay duna splicacion manera cu e Praktijkondersteuner. Awor aki ta asina cu ora cu bay na e dokter di cas, nan ta sospecha cu bo tin sucu, e dokter di cas ta papia cubo, ta laga haci test di sanger y bin conclui cu bo tin sucu, e ora eynan e siguiente cita cu bo tin ta cu e praktijkondersteuner cu ta bay sinta 45 minuut pa 1 ora cubo, haci un intake pa wak si bo mayornan tabata tin sucu, su bo bisawela tabata tin sucu, si bo casa, etc. Asina aki ta bay wak ki mas problema cu bo por tin cu bo salud. Eynan e praktijkondersteuner ta bay coach bo. E ta bay stimula bo. E ta bay check bo sucu, check bo presion, check bo peso. Loke ta pasa ta cu tur siman e ta bay ponebo bin. Si bo ta un persona cu bo sucu no ta regla, e ta ponebo bin tur siman, bin pisa, bin midi sucu y tambe den e caso aki, dunabo e guia profesional y dunabo un guia di cuminda tambe.
Tin ora nos mes mester cuida nos mes pasobra si nos no cuida nos curpa, ta nos mes ta haya nos cu problema. Goeloe ta sigui splica cu awendia ta importante pa tin hende pa yuda e dokternan, pasobra e casonan di diabetes ta bastante. Por a ripara cu tin mucha, den e caso aki, tambe ta haya sucu. Tin mucha ta nace cu sucu. Esey ta wordo yama tipo 1. Tin mucha cu 10 of 11 aña, door di sobrepeso, nan ta haya sucu. Nan ta yam’e tipo 2. Nan ta uza pildo, etc. Esey tambe tin, cu tin cu bay wak esey hopi di cerca, cu por guia e muchanan aki tambe.
Esey ta depende con e mama a cuida su curpa durante embaraso y tambe depende e storia familiar. E factor familiar ta hunga un rol segun Goeloe. Si bo mama of tata ta un diabetico, bo tin sigur un 50% cu bo por bira un diabetico. Esey semper a bisa cu un persona cu su mama of tata ta diabetico, e ora bo tin 50%. Pesey ora nan sali na estado, bo tin cu wak extra bo intake di sucu, salo, tur eseynan. Pero e sucu ta mas principal.
Pa loke ta e cursistanan, Goeloe a splica cu ora cu a cuminsa cu 6, awor aki ta 13, y lo bay haya 8 mas. E malesa cronico na Aruba, diabetes, ta grandi. Dokternan di cas tambe tin mester di e ayudo pa nan por sostene e pashentnan aki y pa por duna e guia profesional. Den e sentido cu ta pisa nan, ta coy sucu, presion y ta coach e pashent pa e hiba un bida saludabel tambe. E ondersteuner ta bira un coach pa e pashent. Si duna e pashent su atencion, si coach’e, si bis’e kico por y kico no por, ta sigur cu e ta yuda. Actualmente tin hopi caso di pashent cu a logra baha nan sucu, baha nan presion. Tur esey ta logro di un praktijkondersteuner cu a guia nan y cu nan ta hopi contento cu esey. Tin di nan ta bin hasta na e oficina principal den Koningstraat y ta bisa cu nan ta masha gradicido cu e praktijkondersteunernan na e dokter di cas.
Goeloe a splica tambe cu nan tin cu yega na 25 ondersteuners, pa asina tur dokter di cas tin un praktijk ondersteuner. Esey AZV a constata cu mester tambe. Tin cu hinca placa eynan. Tin cu cuida nos hendenan. E ta un parti esencial di e praktijkondersteuner pa preveni complicacion, preveni pa bo bira un dialyse pashent, preveni amputacion, preveni cu bo wowo ta bay atras, pasobra e nervionan ta wordo mishi. Tur esey ta parti di e praktijkondersteuner, pa preveni. Preveni e malesanan cronico cu ta costa mas placa, pasobra tin cu bay opera wowo, tin cu bay dialyse. Tur eseynan ta costa placa na AZV y den e caso aki, Goeloe ta contento cu AZV ta hincando mas placa pa asina por educa mas praktijkondersteuner y e ta proba caba cu e ta trahando. E ta funcionando. Tin hende den e caso aki, e pashentnan ta contento, nan ta bahando nan peso, sucu ta baha, presion ta baha. E pashent, ora cu e ta contento, pasobra e no tin sucu ni presion halto mas, ta algo grandi pa e persona.