Hunto cu UNESCO y FuturaLab, Metabolic Foundation a haya e oportunidad pa elabora un poco tocante calidad di aire y con esaki ta afecta salubridad. Sra. Christy Mettes, di Metabolic Foundation, ta amplia mas ariba esaki.
Nan a haya e oportunidad pa colecciona data cu Aruba na e momento aki no ta coleccionando. Tin varios parametro di nos calidad di nos medio ambiente. Un di nan ta e calidad di aire, cu DVG nan a tuma e oportunidad di papia di esaki, mirando cu e ta afecta nos salud en general.
Na Aruba no ta coleccionando data di calidad di aire. y esaki ta loke Metabolic Foundation ta bay haci. Esaki ta importante, door cu a tuma nota cu mundialmente, segun datonan di Organisacion Mundial di Salud, mas cu 90% di e poblacion mundial ta biba cu calidad di aire cu ta inadecua. Esaki ta afecta tur isla cu ta monitor nan calidad di aire, specialmente islanan cu tin maneho di desperdicio y produccion di energia similar na e sistemanan cu Aruba ta uza.
Sra. Mettes a sigui bisa cu 7 miyon di hende ta muri tur aña cu malesanan cu ta relaciona cu aire, segun WHO. MEster asumi cu esakit a conta pa Aruba tambe. E echonan mas specifico cu ta wak, ta cue ta afecta 1/3 parti di personanan cu ta haya stroke, malesanan cardiaco y malesanan respiratorio. E ta un di e causanan mundial den aumento di casonan di astma. E ta hasta afecta e desaroyo cognitivo y celebral, den e periodo cu e mama ta na estado. E ta un problema mundialmente reconoci, como e 5 problemanan mas grandi den malesanan no transmitibel, cu ta nos ta inhala. Un di nan ta smog. Pensa e huma di WEB, di auto. Bo por wak e sushi. Pero tin un otro nivel cu ta mas chikito, unda cu por menciona cu al menos 60 particulo ta igual cu un cabey. Esaki bo no por wak, pero e ta bay den bo sistema di sanger.
Pero door di midi’e por cuminsa informa y tuma accionnan pa mehora nos calidad di aire, si ta necesario y midi e mehoracion den un lapso di tempo.
Lo cuminsa instala 5 sensor, na 5 diferente luga na Aruba. Caminda cu ta kere cu tin bon calidad di aire y otro no, pa por tin e datonan aki, nacional y publicamente accesibel cu por uza esaki pa traha ariba e problema aki. Esaki ta un di e Sustainable Development Goals mundialmente, cu Aruba a bay di acuerdo pa yega na dje, den e proximo 5 añanan.
Algun di e accionnan cu ta wordo proponi door di WHO, ta pa produci energia mas limpi, mirando cu produccion di energia ta esun mas importante pa contaminacion di aire, instalacion di filternan di particulo na muffler di auto. Esaki ta un servicio cu no tin ainda na Aruba, pero ta hopi importante pa trece. Miho maneho di desperdicio, pero pa planta mas y corta menos mata. Ta wak cu si tin un 40% di area tin mata, hasta den area urbano, esey ta mehora e calidad di aire substancialmente.
E filternan e sensornan ainda lo mester wordo instala, e meta ta pa nan ta instala pa december. Lo kier instala e sensornan aki conhuntamente cu Directie Natuur & Milieu. Te asina leu, Sra. Christy Mettes, di Metabolic Foundation.