Pa ley, un persona ta obliga pa laga un persona (encuestador) drenta bo cas ora di Censo, y e persona ta obliga di contesta e preguntanan. Sra. Desiree Helder, directora suplente di Departamento di Estadistica ta amplia.
Pakico ta importante pa duna informacion real ta pasobra cu si tur hende bay gaña, despues cu bay introduci un maneho ariba un area, ta bay cu’n informacion cu ta fout, naturalmente ta tur hende ta sufri di esey. No ta CBS hunto cu gobierno, pero ta e pueblo en general ta sufri cu informacion ‘fake.
PREGUNTANAN DURANTE CENSO
Durante un Censo lo por tin mas o menos 50 pregunta for di cual lo tin 10 pregunta riba cual ta bay enfoca pa tin un miho bista. Un di e preguntanan cu por bin dilanti, ta e constitucion di e hogar, ken ta biba den e cas, kico ta e relacion cu e persona,tambe e vivienda, ki tipo di vivienda, e caracteristicanan di e vivienda. Tambe over di educacion, salud y tambe trabao. Eseynan ta e preguntanan mas esencial di e censo. Banda di empleo, e entrada di e persona tambe ta importante. Tur hende mester ta na altura tameb, cu ora cu CBS colecta dato, esaki ta anonimo. Pa ley niun hende no mag di haya e datonan aki. E ta drenta den sistema di CBS y e no ta sali di eynan. Ora cu un persona pidi informacion, e ta bay den forma agrega.
Pa ley, si un trahado di CBS saca informacion di un persona of un compania, esaki ta castigabel y e por bay cera. E encuestado tambe ta responsabel pa cualkier informacion cu ta leak. CBS lo bay full digitalisa, full cera pa niun dato por leak. Esey ta for di Januari a haci e prome test. A haci diferente testnan, pa asina na october 2020, tur cos ta cana bon y asina tur hende ta sigur cu tur nan datonan ta bon warda.
Na 2014, a tene un Censo di negoshi. Esey ta apart y ta bin cada 10 aña. Pero e censo na 20-20 lo ta di poblacion y vivienda. Personanan cu tin 1 aña of mas bibando na Aruba, lo wordo bishita.
Den caso di un menor di edad, e mama ta na cas y e ora CBS lo haya for di e mama e informacion di e mucha. Pero ora ta papia di un mayor di edad, of di 15 pa 16 aña ta prefera di papia cu e mucha mes. Si e mucha no ta na cas, e encuestador lo traha un afspraak pa papia cu e persona/mucha en cuestion. P’esey ta haci e censo den 10 dia y den 10 dia nan mester conta tur hende den nan area. P’esey door di trabao, problema of circunstancia no haya e persona na cas, lo bay un otro biaha na e cas en cuestion. Ora cu un encuestador bay na un cas y no tin hende na cas, e lo laga un nota cu’n number di telefon unda por tuma contacto cun’e, y por hasta manda un email avisa pa e censo despues, ya cu nan ta bay biaha sea pa vakantie of trabao.
CRECEMENTO DI POBLACION
Na 2010, tabata tin un poblacion di mas o menos 104 mil persona. Pero aworaki tin mas o menos 114 mil habitante, y ta un crecemento basta grandi, pa cual lo tin mas o menos 1200 encuestador pa haci e censo. Banda di esey, e persona di CBS lo ta encarga pa haci e Censo funciona, y nan lo tin personal na cada oficina di censo ariba Aruba. Lo tin ongeveer 50 oficina. Y nan lo ta encarga cu encuestadornan na e central ey. Lo tin e ora mas o menos 1300-1400 persona trahando ariba e censo. Hopi biaha e scolnan ta e centronan di conteo, manera Universidad di Aruba, EPI, EPB, Colegio Arubano y algun scolnan basico.
Tambe e personal di e scolnan, e cabesante di scolnan, e docentenan ta fungi como encuestador, ya cu nan conoce e bario y nan tin un bon comunicacion cu nan, y nan tin e conocemento caba di ‘kijk na’, pa cual nan lo por haci e trabao di encuestador. Te asina leu, Sra. Desiree Helder, directora suplente di Centraal Bureau voor de Statistiek.