Joselito Correia de Andrade, manager CNSCTM na Ansa NV a duna un tiki parti tecnico di e sistema di surveillance cu lo bay haya, cu ta yama MLAD ADSB. E ta un Surveillance System y no un radar. Surveillance System ta yuda e controlador aereo pa mira ken ta eyfo, ken ta bulando. Un controlador no por wak tur caminda. Tradicionalmente tabata uza e sistemanan anticua, cual ainda sa wordo uza, cual ta primary y secundary radars. E solucionnan mas moderno ta multilateration MLad y automatic dependance surveillance broadcast ADSB.
E ta sigui splica cu e sistemanan tradicional, manera e primary radar, tabata traha cu e sensor of antena, ta manda un señal den aire. E ta bay dal den e avion y un porcion di dje ta bin bek den e antena, y door cu e antena ta, den ki direccion e tabata manda e señal e ora, tabata midi e tempo pa bay bin bek y por a wak unda e avion ta den e espacio aereo. Cu esey por solamente haya sa, detecta e avion, pero no por sa ta kico ta su identidad y tampoco no sa su haltura. Pa soluciona e problema ey a bin cu e secundary radar. E secundary radar ta traha cu un sensor, cu ta manda un señal den aire, e avion ta haya e señal. E avion tin un aparato abordo cu yama un transponder y e transponder ey ta contesta bek door di manda un señal, caminda cu e radar ta capta e señal y asina ey por duna e identificacion di e avion su altura y detecta e avion tambe.
Mas moderno cu ta e MLad y ADSB. Cu un Mlad por haya posicion di e avion, su identidad y otro informacionnan manera haltura, velocidad, direccion, etc. Un Mlad, compara cu un radar tradicional, e tin un mas antena cu por parti full riba e area, manera den e caso aki, full Aruba. Manera cu ta detecta unda e avion ta, ta door di midi e diferencia entre e tempo cu cada antena ta ricibi e señal ta manda bek.
Asina aki ta haci e diferencia y ta haya e distancia.