Algun dia pasa Huisartsen Vereniging Aruba (HAVA) a manda un carta unda cu nan a expresa nan preocupacion pa loke ta e situacion socioeconomico di e pais y tambe nan posicion como dokter di cas.
Den e carta a indica cu tin por lo menos cinco dokter cu no lo ta mas den servicio di AZV cu ta nifica cu por lo menos 15 mil pashent lo ta sin dokter.
Den un conferencia di prensa, dr. Joaquin van Trigt, presidente di HAVA, a comenta cu e carta aki no tin e meta cu e dokternan di cas ta pidi mas placa, pasobra esey ta e impresion duna, cu e unico cos cu e dokternan di cas lo kier ta placa.
Ta hacie na interes di tur ciudadano di Aruba cu tin mester di tin un cuido basico garantisa y ta haya cu e situacion cu ta surgiendo, claro door di e pandemia, ta birando hopi peligroso.
E dokter ta continua bisando cu HAVA ta den dialogo cu AZV cada siman. Sinembargo e contexto di e dialogo ta mas a base di e contract. A papia riba dje con lo bay hacie ora cu por tin mas presupuesto disponibel. AZV a laga sa cu den pandemia no tin presupuesto pa hisa e tarifa di e praktijknan di dokter di cas.
Ta compronde cu e situacion cu den e pandemia, finansa publico di Aruba a haya un sla hopi grandi. AZV a implementa tambe a corta cu 5 miyon riba e presupuesto di dunadonan di cuido.
Ta compronde tambe cu tur hende na Aruba ta sufriendo un situacion hopi dificil, entregando salario. HAVA tambe a haci esey fo’i 2019. Pero dado momento mester bati alarma ora cu a ripara cu e disponibilidad y servicio di dokter na e pashentnan ta sufri y ta asina cu hasta e operacion di e oficina di dokternan di cas ta cayendo bao peliger. El a yega asina leu cu hasta a dicidi cu door no por corta den gastonan operacional, lo tabatin mester di pone nan disponibilidad cu un ora menos.
Dokternan a haci esaki pasobra no por a paga e asistentenan. Dado momento nan mester a bay cas mas trempan, cobra menos salario, paga airco, paga luz tin biaha door cu e gastonan no ta yega.
Cada dia cu ta haya menos entrada pa e oficina, e servicio cu ta haya caminda e asistente ta contesta telefon of ta duna un conseho y ta puntra pa bin, caminda cu e dokter di cas ta haya un afspraak, tin di haber cu e presupuesto.
Si no tin presupuesto pa paga e assistent, no ta bon. E dokter di cas no por coy telefon y wak pashent pareu. Ta e structura cu ta sufri ora cu e presupuesto di e dokter di cas wordo corda.
Dokter di cas tambe ta cobra su salario, pero esaki no ta e parti di mas importante. E ta bay riba e servicio. Tambe a bati alarma caminda cu e dokternan di cas a laga sa cu nan no ta sobrevivi.
E praktijknan cu a dicidi cu e no ta bay mas y nan ta cera nan porta, ta tres praktijk. Nan no ta mira perspectiva mas pa mantene nan praktijk na Aruba habri door cu e praktijknan no ta rendabel mas y ta bay laga Aruba pa traha na Hulanda.
A menciona cu ta 15 mil pashent cu probablemente no lo tin un dokter di cas mas. Di berdad director di AZV a bisa cu un di e praktijknan ta tuma su practica over pa mande pa Huisartsen Post (HAP). Pero pa un largo plaso no tin un solucion p’e. Pasobra a firma contract pa tres luna. Praktijk di e otro dokternan ta pareha Pieterse. A dialoga cu nan y nan mes a acerca dos dokter di cas na Hulanda pa bin tuma over nan praktijk.
Te ultimo cu sa, a papia cu dr. Pieterse cu ta den directiva di HAVA y a menciona cu no tin un acuerdo y no a tende nada mas di e dokternan di cas. E discusionnan ta andando. Tin cuater praktijk cu lo bay para. Cual ta dr. Pieterse y su , dr. Yagua-Fingal y dr. Yagua-Velasquez y dr. Eschendaal. A acerca hospital pa por facilita e acuerdo aki. Te ainda tin dos den gesprek cu no ta sigur. Ainda falta tres mas. Director di AZV a menciona cu nan ta bay busca dokter di Hulanda pa bin tuma over nan praktijk.
E problema ta cu nan no por ofrece ni dokternan di cas na Aruba cu nan por funciona. Dokternan di cas na Hulanda ta custuma pa traha cu un presupuesto hopi mas halto.
Van Trigt no ta mira con AZV ta convence dokternan di cas na Hulanda pa bin Aruba pa traha riba un presupuesto mas abao compara cu Hulanda. Nan tin cu forma un pakete atractivo pa nan por bin.
Nan no ta compronde Papiamento tampoco, nan no ta papia Spaño. Nan lo bin cu deficiencia. Nan no lo por yuda e pashentnan mescos cu e dokternan di cas na Aruba cu si ta papia Papiamento y Spaño y pa hopi aña nan a traha aki.
E perspectiva como AZV, no por compronde, segun van Trigt, dicon no por yuda e dokternan di cas local, cu tin hopi aña ta traha pa nan pashentnan, trahando den bon harmonia hunto den grupo cu un presupuesto cu ta mantene nan na Aruba y hasta mas abao. Van Trigt ta sigur cu si nan amplia e presupuesto, hasta esaki por sali mas barata, compara si busca dokternan di cas fo’i Hulanda.
E construccion cu ta bay hinca nan den hospital, segun e proposicion, lo sali mas caro cu si nan a gewoon paga e dokternan di cas pa nan keda traha na Aruba.
HAVA no ta compronde dicon ta bay te Hulanda, hacie dificil pa e dokternan di cas na Aruba, pa sigui traha y yuda e pashentnan. E dokternan no ta pidiendo extra placa, dr. van Trigt a enfatisa. Si mester di placa pa por mantene e praktijk operacional. Pero no ta bay riba placa, sino pa por sigui duna e cuido adecua na e pashentnan. Esey ta locual ta importante.