Fundacion Diabetes Aruba ta organisa un bunita training den grupo pa profesionalnan den cuido di y pa hendenan cu tin e malesa cronico diabetes tipo 2. E ta un training pa amplia e conocemento di e malesa aki pero tambe pa stimula y yuda cada persona haya mas conocemento y experiencia con pa haci cambionan personalisa den factornan di e estilo di bida. Esaki nos ta yama e maneho propio/self management di cada persona cu lo kier tin mas di bisa den nan propio bienestar. Sra. Jasmira Croes- Mora, Coordinator POH, trahando na WIt Gele Kruis.
Sra. Croes- Mora ta un trainer, unda cu aña pasa na mei, hunto cu su colega Angelique Salsbach, dietista na hospital, tabata tin e privilegio di por a bay haci e training na Hulanda, na VUNC, di cual, manera splica caba tin un duracion di dos dia. E training aki ta basa eigenlijk ariba e cambio di e estilo di bida. Esey ta loke ta purba di focus ariba dje, ta pa pone e pashent central. E trainernan, locual cu nan ta haci, ta cu nan wordo siña full un manera pa acerca e clientenan. Den e caso aki, e pashentnan diabetico.
Normalmente un trainer ta duna un splicacion di kico ta kico, di con su malesa ta. Pero den e training aki, e ta bay ta diferente. E manera pa acerca e pashent ta diferente, ta laga e pashent mes papia y pa purba saca afo di kico tur e pashentnan sa. Na mes manera, pa nan conta di con nan ta wak e malesa. e otro parti importante ta, ta cu nan ta bay haci un plan di accion personal. E trainer no ta bay bisa e pashent kico nan ta bay haci, Nan mes ta dicidi kico nan ta bay haci. Nan ta dicidi e momento ey, kico ta importante.
Ta papia di 7 parti, cual ta humamento, e parti di estilo di bida, e vet diseral (e middenomtrek), tin e parti di presion, colesterol, dus tin hopi factornan unda cu e pashent mester bay traha ariba dje. E ora ey, nan tin cu kies un of dos punto, cu pa nan ta importante. Un ehempel, un pashent diabetico ta haya cu humamento den su caso, cu humamento ta un parti cu e tin cu bay traha ariba dje, paso esey ta algo cu e ta haya importante. E ora e ta traha un ‘Plan van Aanpak’. E trainer ta yuda e pashent, ta dun’e guia, con pa traha e plan aki, pa asina ey, e ta haalbaar den su tempo. Dus e pashent ta dicidi. P’esey e ta importante, ya cu e ta ‘Self Management’. E pashent mes ta ‘manage’ su malesa. Hopi biaha ta ripara, manera dr. Vis a menciona na cuminsamento, si nan ta purba di impone nan manera ariba e pashent, hopi biaha e no ta traha.
P’esey ta purba un ‘approach’ diferente. Laga e pashent dicidi pa su mes, kico e kier, kico ta traha pe, e trainer no sa kico ta traha pe of no, ya cu nan no ta biba cu e pashent. E ta un manera diferente di purba yuda un pashent diabetico. Durante e trainer-training, ta yuda e pashent con pa wak cierto productonan. Dimes na Hulanda ta uza otro tipo di producto cu Aruba. P’esey den caso di Aruba, ta cambia e productonan cu ta wordo uza na Hulanda pa productonan cu ta wordo uza na Aruba. P’esey lo bay adapta e training tambe, na e cultura di Aruba. Pa haci’e pa e por traha mas miho. Tambe lo sondea pa wak cual ta e luganan cu na Aruba por haci movecion, tambe ken ta disponibel pa yuda den movecion. Lo kier tin diferente trainer den klas, diferente punto di bista pa asina duna e pashent diferente ayudo di diferente perspectiva.
Despues di e training di dos dia, por a experiencia un training cu e pashentnan mes. Y esey tambe tabata hopi interesante, bo ta wak cu e pashentnan tabata hopi interesa y motiva. Tambe tabata tin e posibilidad, pa bin cu’n partner. Pasobra, atrobe e pashent diabetes, no ta e pashent su so, semper tin famia cu ta hunga un rol importante den apoyo. Si e pareha sa kico e pashent a siña, e por guia y apoya e pashent akinan mas den e training aki. E experiencianan tabata hopi bon. tur e pashentnan a papia hopi positivo, ya cu ta ricibi feedback di kico nan a haya di e trainingnan, y nan a haya esakinan hopi bon. Y tambe nan a haya tools cu nan por bay bek cas y traha cun’e. Y asina traha ariba e estilo di bida, cu por tin consecuencia tambe, pa nan por drecha nan sucu tambe mas miho.