Entrevista pa Quito Nicolaas
Den un periodo relativamente cortico e deporte di futbol a pasa den un proceso di cambio. Si antes e clubnan tabata carga nomber manera Hercules, Vitesse y Wilhelmina, ya den añanan ’30 esaki a cambia pa San Nicolas jr, R.C.A., Trappers etc. Apesar cu a conoce un periodo dificil, a pasa di e status di amateur pa uno mas profesional. Den e ultimo parti di nos entrevista a combersa cu e autor over di e diferente aspectonan cu a yuda mehora e nivel di futbol.
Na ki manera e referee tabata ser prepara pa nan funcion?
Na inicio di nos futbol ta tin un Ingles cu tawata traha na e compania di guano cu a yuda e hungadornan cu e reglamentonan. Ta di supone cu e lo tawata e prome referee riba nos isla. Despues cu e hungadornan stop di hunga activo varios di nan tawata tuma e tarea pa dirigi weganan di nos futbol. Esaki tawata asina durante e periodo cu e buki ta trata. Den añanan 20 despues cu Lago a cuminsa opera, tawata tin algun empleado Britanico di e empresa aki cu no solamente tawata hunga pa e team Lago FC pero tambe tawata referee.
Na cuminsamento di añanan 30 despues cu e refinerianan di Pan Am y Eagle a cuminsa opera y cu a bin hopi trahado di afo, bo tawata haya ex-hungadornan local y algun stranhero cu a cuminsa fluit wega. Tambe e macambanan trahando na e refineria Lago y kende a afilia cu e club Standard, tawata para referee. Refereenan conoci durante e decada aki tawata Scotchi McWhirr, Jan Oudejan, A. van Trikt y e localnan Jos Maduro, Cai Wolter y Jose Wild. Esnan conoci den e decada di ‘40 tawata Gerrit Lughart, Nick Hilhorst, Harry Nassy etc. Mas despues den añanan ‘50 bo tawata haya Cochi Tromp, J. de Freitas, Frans Figaroa, Dunchi Tromp, Chas Loefstok y hopi otro mas. Na 1959 Dunchi Tromp y Urlo van Breet a bay un curso di F.I.F.A. na Costa Rica y ambos a pasa e examen final cu exito y a ricibi nan diploma como instructor di referee.
Na ki manera deporte a stimula integracion den comunidad?
Durante e periodo cu nos ta trata den e buki aki, bo ta haya varios ocasion cu futbol a logra integra nos comunidad. Un ehemplo tawata na 1933 ora cu a construi Wilhelmina Sport Park y ora a habri e parke aki tawata reina un alegria enorme den pueblo. Mescos a sosode na 1952 cu construccion y apertura di Wilhelmina Stadion. Hopi hende a bishita e feria pa recauda fondo y tambe a cumpra rifa. Un par di luna despues e espectativa tawata enorme den pueblo ora cu e seleccion di Antiyas a bay hunga den e weganan olimpico na Helsinki. Na 1955 esaki tawata mescos ora cu e seleccion di Aruba a bay hunga na Honduras. Esaki tawata prome biaha cu Aruba a wordo permiti pa participa den un torneo asina. Simannan largo esaki tawata e combersacion di dia. Un otro ehemplo tawata e victoria y e empate cu Aruba a logra contra Haiti despues cu esaki a bira campeon invicto di Caribe y Centro America na Corsou na 1957. Contrario cu na 1955 Aruba no a wordo permiti pa participa. Despues di e victoria a reina un alegria enorme den e hungadornan, fanaticonan y tambe den nos pueblo.
Con e sistema di financiamento di futbol tabata antes y kico tur tabata financia?
Prome cu a construi un parke cera A.V.B. lo tawata haya su entrada for di e contribucion cu e clubnan mester a paga. Despues di apertura di Wilhelmina Sport Park e entrada principal di A.V.B. a bira loke e fanaticonan tawata paga pa mira e weganan, miho bisa loke e tawata haya na recaudacion. Ora di weganan interinsular y internacional, specialmente riba diadomingo atardi, corantnan tin ora tawata skirbi cu tawata tin dos mil of mas fanatico presente. Weganan cu tawata trece masha hopi hende tawata esnan entre e seleccion di Aruba contra esun di Corsou y tambe contra esun di Surinam. Un di e motibonan cu na cabamento di añanan ‘40 A.V.B. a bin cu e idea pa construi un stadion nobo tawata cu Wilhelmina Sport Park a bira asina deteriora cu tawata tin wega cu e parke tawata completamente yen pero esnan cu no a paga tawata hopi mas cu esnan cu si a paga. Pa compra di copa-, medaya- y premionan pa e clubnan campeon di torneonan hopi biaha A.V.B. tawata haya sponsor. Pa loke ta trata finansas di e clubnan mes ta conoci cu den añanan 50 nan tawata haya un cierto percentahe di e recaudacion for di A.V.B. Fuera di esaki hopi di nan tawata organisa knockout nan of dianan deportivo y nan tawata bende cuminda y bebida. Otronan tawata organisa picknicknan of fiestanan bailable pa recauda fondo. Tur club tawata tin miembronan sostenedor cu mester a paga contribucion pero e problema grandi tawata con pa cobra esaki.
Den añanan ’20 e clubnan tabata tin nomber Hulandes. Con e cambio a sosode den aña ’30?
Den e prome añanan di nos futbol, despues di 1915 bo ta ripara cu e fraternan a haci un impacto pasobra casi tur e teamnan tawata tin nomber Hulandes, p.e. Hercules (tawata un club conoci di Utrecht), Vitesse (funda pa frater August tawata un club conoci di Arnhem), Wilhelmina (conoci di Den Bosch), Hollandia (conoci di Hoorn), Be Quick (conoci di Groningen), Velocitas (tambe di Groningen) etc. Na Sabaneta bo tawata haya Roozendaal, na Madiki Volharding etc. Despues cu Lago y e refinerianan Pan Am y Eagle a cuminsa opera e nombernan a cuminsa cambia pa Ingles, p.e. Lago Football Club, Aruba Football Club, Pan Am Soccer Association, Eagle Football Club, Aruba Jrs., San Nicolas Jrs., Racing Club Aruba.
Si compara futbol cu e otro ramonan di deporte, kico nan por siña di otro?
For di e momento cu futbol a wordo introduci riba nos isla el a bira loke nos ta yama e “deporte rey”. Ya na 1915 ora cu a lanta e prome bond, futbol a bira un deporte organisa. Despues cu a lanta A.V.B. na 1930 a bin e siguransa cu por lo menos tur aña un campeonato lo wordo organisa. Un par di aña despues futbol a haya su parke cera. Aunke cu futbol tambe a pasa den su añanan malo na final di añanan ‘30 y cu problemanan interno, sinembargo e continuidad cu e tawata tin a sigui. Mayoria di otro deportenan a cuminsa riba nos isla despues cu Lago a start di opera. Den añanan ’50 tur e bondnan a bira miembro di A.S.U. y den añanan ‘60 nan a mustra un union ora cu A.S.U. a lansa un boycott di tur contacto deportivo cu Corsou. Loke e otro deportenan por siña for di futbol ta e continuidad cu tin den e bond A.V.B. cu apesar di probleman-, contratiempo etc. tin un solo meta cu ta “the show must go on”.
E deporte di futbol tin mas cu un siglo ta existi. Con bo mes ta cualifica e nivel di nos futbol?
Nos por bisa cu den añanan ‘20 nos futbol a cuminsa desaroya pocopoco. Den añanan ‘30 nos futbol a cuminsa progresa y ya nos por a competi contra y gana ekiponan y seleccionnan cu tawata bin di afo, p.e. Equipo Brondi, Dos Caminos, Surinam. Den añanan ‘40 despues di 14 aña nos a logra gana Corsou y a participa den varios torneo. Den e decada di ‘50 e contacto cu teamnan stranhero a bira mas hopi y esaki sigur a yuda subi e nivel di nos futbol cu nos por a hunga contra paisnan manera Haiti, Panama, Cuba, Honduras, El Salvador y tambe contra Costa Rica. Den añanan ‘60 nos hungadornan tawata forma parti di e seleccion di Antiyas. Cu e seleccion a logra gana medaya di oro na 1962, plata na 1966 y plata na 1970 den e Weganan Centro Americano y di Caribe. Na 1966 e seleccion di Antiyas tawata forma pa hungadornan di Aruba y uno di Boneiro.
Na final di e decada 70 e nivel di nos futbol a cuminsa cay ora cu Aruba a forma e seleccion di Antiyas pa e Weganan CAC na Medellin na 1978 y no a logra ningun punto. Na 1982 Aruba a bolbe representa Antiyas y biaha aki na Cuba. Aki nos a logra tabla 0-0 cu Mexico (amateur), gana Nicaragua 1-0 y perde cu Venezuela 6-1. Despues di nos Status Aparte nos mester a warda te na 1989 pa nos por a mira con e nivel di nos futbol ta. Asina e nivel di nos futbol a keda “chambuca” te na 1998 cu nos a logra gana y tabla un wega den e Shell Cup. Na 2000 nos a logra pasa pa e di dos round despues di a elimina Puerto Rico pero despues a wordo elimina pa Barbados. Na 2004 a bin un otro dimension ora cu directiva di A.V.B. a dicidi di busca hungadornan for di Hulanda (desendientenan di Arubiano) pa yuda forma nos seleccion local pa torneonan importante. Desde e aña aki, segun mi, esaki a yuda hisa un poco e nivel di nos seleccion local pasobra awo alo menos nos no solamente por competi cu e islanan chikito den Caribe sino gana nan tambe. Pa loke ta e islanan grandi manera Cuba, Jamaica, Haiti, Rep. Dominicana, Puerto Rico y Trinidad si nos mester hisa nos nivel hopi mas pa nos por competi cu nan.
Como autor bo por splica kico ta nifica skirbi un buki manera esun aki?
Na prome instante no tawata mi idea pa skirbi un buki di historia di nos futbol sino pa mi recolecta informacion pa mi por a join e website “rsssf”; un databank cu ta contene tur informacion di futbol di paisnan na mundo. E website aki mi a topa cu n’e un dia cu mi tawata “surf” riba e PC di un di mi cuñanan despues cu internet a haci su entrada riba nos isla. Mi intencion tawata pa recolecta suficiente informacion di nos futbol pa mi por a aplica pa bira miembro di “rsssf” y pone esakinan den e databank.
Despues cu mi tawata tin un par di aña cu mi sa bishita Biblioteca y coba den e corantnan bieu mi a topa un dia na mi trabou cu Nilo Croes (dfm) cu tawata es tempo presidente di A.V.B. Mi a cont’e di mi proyecto cu mi tawata traha riba dje y el a bisa mi “No ta miho bo skirbi un buki”? Mi a haya esaki un bon idea y for di e momento ey mi a dicidi pa skirbi un buki y esaki lo mester ta cla pa 2009 ora cu nos futbol cumpli 100 aña. Pero mi no a logra esaki pasobra e motibonan tawata cu e buki lo a bira demasiado diki y tambe cu mi tawata falta hopi informacion di weganan cu nos seleccion a hunga na Corsou, Surnam y tambe na Aruba mes.
Despues cu Koninklijke Bibliotheek di Hulanda a pone e corantnan di antes di Amigoe y esnan di Surinam online mi a logra haya loke mi tawata falta. Aunke cu el a tumami hopi aña y tambe mi mester a haci biahenan pa Corsou y Colombia sinembargo apesar di tur e “problemanan” cu mi a pasa pa yega na e informacionnan, mi ta sintimi hopi contento y satisfecho di por a logra skirbi e buki aki. Y danki na e organisacionnan di Lotto, A.V.B. y A.S.U. e ta riba mercado.
Unda tur e buki aki ta obtenible?
E buki aki ta obtenible na tur e librerianan riba nos isla, p.e. Aruba Post na San Nicolas, Van Dorp/De Wit y Plaza Bookshop na Dakota y Bruna na Boulevard. E ta costa solamente 50 Florin.
*************