Segun teoria, democracia ta un forma di gobernacion na unda (un representacion di) pueblo tin e poder maximo y ta eherce un influencia predominante riba maneho di Gobierno. Esey tabata e ideal di hopi pueblo despues di hopi siglo di ‘gobernacion’ (dictadura) pa rey, emperador, papa of otro tipo di despota. Nan tabatin e derecho exclusivo riba decision importante y hasta riba (calidad di) bida di nan subditonan. Despues di hopi aña di lucha violento, pueblo di Europa occidental, Mericano, Ruso, Chino, Africano y otronan a logra locual nan a bringa asina duro p’e: gobernacion di y pa pueblo. Esey no por a faya!
Pero masha pronto caba e ideal a hala un banda pa e realidad amargo. Tanto na pais Africano, na Rusia y China, e gobernacion ‘di y pa pueblo’ a trece hopi mas arbitrariedad y persecusion di parti di e clase di gobernante y alabes hopi mas rikeza pa nan. Al cambio, p’e poblacion esaki a trece mas pobresa y un limitacion mas fuerte di nan derecho- y libertadnan. A parce como si fuera e caprichonan di e despotanan di antes a bolbe bek, den un relacion igual na e cantidad di hende cu awor a exigi di carga e responsabilidad di gobernacion. Mientras den tempo antiguo decenas te centenares di hende a bira victima di e caprichonan di e hefe, awo a masacra centenares di miles y hasta miyones di hende ‘na interes di e pais’ y sin ningun remordimiento di consenshi. Aparentemente ‘pueblo’ a impone exigencia mas halto na su miembronan.
Asina mes e parti mas grandi di e pueblonan na mundo ta considera democracia un bon manera pa guia e pais. E cantidad di pais cu conoce un gobernacion democratico nunca antes tabata asina halto. Di solamente 12 pais democratico despues di segunda guera mundial, e conteo actualmente a yega te na 117 democracia electoral riba un total di 195 pais. Na mesun momento ta resulta for di investigacion cu e confiansa den parlamento, Gobierno y partido politico ta historicamente abou. Ideal y practica di democracia ta parce di ta leu for di otro. E deterioro economico, e violencia y corupcion na hopi pais democratico ta haci cu e exclamo di ‘pueblo’pa lider fuerte ta bira mas intenso.
Manera den tur asunto, e medaya politico tambe conoce su dos bandanan. Mientras tin rechaso fuerte specialmente pa partido politico, ta acusa ciudadano di apatia, individualismo y consumentismo. Esakinan lo a reduci su envolvimiento critico di tal forma cu su confiansa den democracia lo a dal un buelta pa indiferencia. E ta ‘zap’ bay na momento cu ta trata di ‘politica’. Sinembargo, ta trata mas bien di un acusacion cu di realidad, pasobra den practica ta resulta cu e interes politico ta crece mientras e confiansa den politica ta baha. Aparentemente ciudadano ta profundisa cada bes mas den asunto politico y ta yega na conclusion cu tin basta asunto dudoso ta tumando luga den e papa politico.
Di mes esaki ta causa bastante frustracion. No ta por nada cu e cantidad di hende cu ta vota pa eleccion cada bes ta bira menos. Ademas e cantidad di miembro di partido politico tambe ta bira menos mientras cu e cantidad di votado independiente ta aumenta. Partido por conta cada bes menos riba loyalidad di votado. Politica mes ta enforsa e rumbo aki pasobra como gobierno e ta tribi cada bes menos di ehecuta maneho pa miedo cu e lo ricibi un castigo fuerte den e siguiente eleccion. Ta bin acerca cu hopi Gobierno ta man y pia mara na e limitacionnan di debe nacional, acuerdo internacional, e huicio di parti di oficina di evaluacion mericano manera Fitch Ratings y Standard & Poor’s y empresa multinacional.
E limitacion aki di soberania ta haci cu gobierno nacional no por trata mas na un manera efectivo e retonan grandi di nos tempo manera cambio di clima, crisis di banco, crisis economico, fraude di off shore, migracion y sobrepopulacion. E incapacidad pa soluciona problema structural ta haci cu Gobierno y parlamento ta enfoca nan mes mas riba futilidad y consecuentemente ta goberna cada mes mas segun locura di dia. Pa politico ta trata mas bien di gana punto, preferiblemente a base di incidente, pregunta y mocion. Profila a bira mas importante cu goberna. Democracia a perde djente pero a haya mas buya.
Sinembargo, e histeria exagera y transparente aki ta traha negativamente. Pesey politico y ciudadano mester busca conhuntamento forma nobo di gobernacion cu sentido cu por soluciona e retonan di awendia efectivamente. P’esaki ta necesario pa reconoce e fracaso di e sistema di gobernacion actual y ta indispensabel pa tin e boluntad y e curashi pa di berdad trece cambio concreto pa soluciona e problemanan compleho y structural di nos pais.