Den combersacion cu Psicologo, Dimitri Halley riba e tema di abuso di mucha, a bini dilanti cu ta hopi bon cu nos sociedad ta birando mas consciente di e grandura di e problema aki. Pasobra poco aña pasa ainda tabata papia cu e problema aki no tabata asina grandi riba nos isla. “Un cantidad enorme di nos sociedad a pasa den abuso sexual anto e cos aki ta bay di generacionnan caba, e problema aki ta grandisimo,” segun sr. Halley.
E psicologo ta haya cu e sistema mes – no na Aruba so – ta loke ta yuda na sconde y protehe abusadornan, cual un gran parti di esaki ta tuma luga inconscientemente tambe.
E psicologo ta bisa cu mester tene cuenta riba e tendencia di kier trata e tipo di temanan aki na un manera di ‘damage control’. Den otro palabra, cosnan ta bini dilanti cu ta real, casonan real, nos ta laga nan Sali afo y despues atrobe bay over na verdoof e problema.
E psicologo ta subraya por ehempel cu ora un hende haya diferente malesa, sintoma of problema, ta hopi biaha door cu e memorianan di e incidentenan di pasado aki ta bini ariba. Riba e manera por ehempel con bo a wordo abusa, ora e memorianan aki bini ariba, e curpa tambe ta refleha esaki; den otro palabra, hopi malesa ta intentonan di e persona pa corda abuso. Si bay over na verdoof esaki, cu medicina of otro substancianan, ta pusha bek e recuerdonan/memorianan di sali.
‘Nos sistema ta pro abuso sexual’
Si bo no por trece bek e memorianan di kico a pasa, bo no por cura. E psicologo ta haya cu awor cu mas hende ta saliendo pa discuti e problema, ta algo tremendo, sinembargo mester tene cuenta pa no bay recycle y bay sconde esakinan bek. E psicologo ta trahando riba un tipo di rapport/encuesta caminda e ta skirbiendo y analisando con nos sociedad ta un tiki hopi pro abuso sexual. “Nos sistema ta hinca den otro unda nos ta eigenlijk formentando y promoviendo e cos aki.”
Varios victima cu a pasa den abuso sexual no tin memoria di esaki, y ban bisa si abo ta den un posicion halto cu ta encarga den maneha e tipo di asuntonan aki riba bo pais, y si abo mes a pasa den abuso, inconscientemente bo lo bay colabora na sconde e cosnan aki pasobra bo no kier wak e den bo mes. “Tin hopi mecanismo di defensa cu ta yuda y promove pa ta contra e cosnan aki pa Sali y yega na un husticia berdadero,” segun sr. Halley.
Un otro aspecto ta cu e victima ta cay den procesonan mental, cu ta pone cu e no ta bay durf pa bin cu su testimonio. Stockholm syndrome ta unda bo ta casi bay over na proteha bo abusador pa via di miedo. Esaki ta un parti cu si e victimanan no haya un otro tipo di trato, cuido y otro tipo di proteccion y sistema di husticia rond di e problema aki, hamas y nunca e lo caba. Bo lo haya e ora un sociedad cu gran parti di dje ta abusa sexualmente, cu tur trastorno ey, sin cuido, esaki tur hunto ta un bom. Halley: “Si bo tin un pandemia cu tin pueblonan den gara di panico, cu ta hopi biaha beneficia gobiernonan pasobra ora bo ta den panico bo ta haci cosnan cu bo no lo haci normalmente, anto e ora ey bo ta agrega esey un sociedad cu ta inconscientemente pro abuso sexual, cu ta un sociedad abusa sexualmente y canando den miedo pa saca esaki, bo tin un sociedad e ora ey hopi problematico.”
‘Falta di herment y conocemento den nos sistema di husticia’
E compilacion di informacion cu sr. Halley ta hincado den otro riba e tema aki lo ta algo cu sigur e lo kier comparti cu instancianan y tur cu kier. E psicologo ta subraya cu e sistema di husticia no tin e hermentnan adecuado pa trata cu e cosnan aki, como tambe e conocemento particular riba e temanan aki. Por ehempel, un parti cu ta importante pa tur instancia y profesional sa, ta cu un gran parti di e memorianan di un mucha cu a wordo abusa sexualmente ta wordo elimina di nan consenshi, locual ta rekeri otro procesonan di husticia y otro metodologianan pa nos por yuda na saca e cosnan aki. Aworaki e ta bao di un embargo pasobra ta wordo bisa cu no tin evidencia palpabel manera sperma of otro substancianan comparti den un abuso sexual.
Kico ta pasa ta, e tipo di normanan aki no ta valido pa e problema aki pasobra ta yuda na sconde y defende e abusador den contra di e victima. Un gran parti di esaki ta sosode inconscientemente cu nan mes no ta compronde e indole di e cos aki segun sr. Halley.