Dia 8 di Maart cu ta celebra Dia Internacional di Hende Muhe. Ta un dia pa para keto paso tin hopi cos a cambia pero asina mes ainda tin hopi reto segun Sra. Magaly Maduro, coordinadora di Fundacion Hende Muhe den Dificultad.
E fundacion su pensamentonan encuanto e topico aki ta cu desde 1908 cu tur e movecion mundialmente a cuminsa na drecha e posicion di hende muhe, cuminsando na New York, bay Denmark, Rusia y pa 1975 Nacionnan Uni a dicidi nombra e dia aki como Dia Internacional di Hende Muhe. Tin hopi cos a cambia, tin hopi cos a drecha, specialmente ariba tereno laboral. El a cuminsa cu welga den companianan industrial na New York y Rusia.
Den e siglo cu a pasa, e posicion di hende muhe a drecha. Nos tin e posibilidad pa vota, por bay scol, por haya enseñansa liber, aki na Aruba. Pero ainda tin tereno cu por haci uzo di dje pa drecha e posicion di e hende muhe.
Na Aruba, tin diferente departamento aki na Aruba cu tin un hende homber na cabes. Esey, segun Sra. Maduro, por cambia doro di hinca mas hende muhe den e posicion ey. Pero por mira cu e carera di e hende muhe ta wordo limita na momento cu e tareanan na cas no ta wordo comparti 50-50. E muhe tin cu wak pa yiu, etc y eynan ta wak problema cu den e carera di e hende muhe.
Leynan di Aruba, hopi cos manera tur hende sa, e abuso di mucha tin ley pa cu esaki, pa hende muhe tin ley. Pero nos leynan na nos luga, mas e implementacion di ley no tur ora ta bay manera desea. E hende muhe no ta wordo proteha adecuadamente. Loke ta internacional, ta wordo palabra. E Tratado di Istambul cu ainda no a wordo ratifica na Aruba. Tin diferente puntonan cu ainda no a wordo traha ariba dje. AL menos no nada concreto ainda.
ORa cu algo pasa cu e polis mester yega cerca, e caso di violencia na e hogar unda e hende muhe ta wordo maltrata, no tur ora e denuncia ta wordo haci bon. Ora cu e hende mueh ta den e situacion ey, na poli nan por wordo miho trata. Y si tin’e cu huridicamente of via protocol tin nan regla, e cosnan aki por wordo drecha.
Na November 2017, tabata tin e Conferencia di Reino, cu a wordo organisa pa Aruba, unda cu e Padvindstersgilde tambe a coopera cu e Fundacion. Pero esaki a cana den e mesun momento cu e dos criaturanan a wordo asesina. Alarma a wordo bati, tur nos consenshi a cuminsa traha. E mesun anochi pa 7 or, e minister a convoca un reunion y eynan un crisis plan a nace. Tambe a traha ariba un masterplan den Reino. Esey a wordo entrega na e ministerraad di Reino. Tin movecion, pero no tur ora e movecion ta bay mes lihe cu e fundacion tabata kier. Pero si tin movecion di e parti ey. E minister a pidi tur pa traha un begroting y bisa kico ta e necesidad pa cu e problematica social cu Aruba tin aworaki y con por drecha esaki.
E fundacion, segun Sra. Maduro, nan a traha un begroting pero naturalmente e placa no ta tur cos. Si hinca 10 miyon, pero e mentalidad no cambia, y no ta traha ariba e prevencion, nos ta mesun leu. Si e fundacion a haya e oportunidad pa amplia su mes. Den e fase ey e fundacion ta actualmente.
Kico ta e situacion real na e momentonan aki?
Den e caso aki pa fundacion tin cu bisa cu nan tin proyectonan pa amplia. Tambe Sra. Maduro a tende minister Bikker ta papia over e cambio di ley, caminda cu e autor di e violencia domestico, ta esun cu ta sali for di e hogar y e mama ta keda den e cas cu e muchanan. Esaki nan tur ta planes, pero no a wordo cristalisa ainda.
Fundacion ta trahando ariba e ampliamento di e facilidad, ya cu nan tin 5 apartamento y esey a mustra den e ultimo 2 añanan aki, cu no tabata suficiente, pasobra cu nan tin mama y mayoria di e mamanan ta bin cu nan yiunan tambe. Dimes nan ta trahando ariba un sicologo cu mester bin atende e clientenan di e fundacion, y e consehero huridico tambe. Aworaki e directora mes ta hurista y e ta duna steun na e fundacion, pero nan mester di e profesionalnan aki, pa trata e problemanan aki cu e fundacion ta hay’e confronta cun’e, ya cue ta un problema a base diario, tanto violencia contra hende muhe y abuso domestico, segun Sra. Magaly Maduro di Fundacion Hende Muhe den Dificultad.