Un di e proyectonan masha prometedor cu ta bin riba tereno di e refineria na San Nicolas ta esun di cultivo di algen. E instituto cientifico TNO Caribe den cooperacion cu otronan ta bay guia henter e proceso aki ta. Na Aruba pa algun aña caba TNO Caribe cu a keda establece den concordancia cu e vision riba sostenibilidad di Gabinete Mike Eman, ta haciendo trabounan grandi na Aruba y den henter Caribe. Director di TNO Caribe Jan Ebbing ta hopi bon na altura kico tur mester haci pa por pone e cultivo di algen aki riba pia. E ta splica den detaye kico e cultivo aki ta encera y kico e ta bay nifica pa Aruba y pa mundo. Henter mundo ta sigui e proyecto aki di cerca y cu masha atencion, pasobra no solamente e ta un adelanto riba tereno di cultivo di algen, pero e ta tambe e solucion pa e daño na medio ambiente cu un refineria ta causa. No solamente refinerianan, pero hopi otro compania cu tin emision di gasnan dañino. Ora cu e cultivo di algen keda cla y ta exitoso, henter mundo ta bin aki pa mira con e isla chikito Aruba a bin cu e solucion perfecto y duradero. Asina e imagen di Aruba como isla ‘berde’, ta wordo fortifica.
E prome pregunta cu tur hende ta haci nan mes ta ‘pakico algen’?
Jan Ebbing: “Algen ta e producto di futuro. Na cierto momento ta bay tin escases di cuminda den mundo, di medicina y otro productonan si nos sigui biba di e forma aki y algen ta wordo mira como un di e fuentenan di unda por saca material organico cu cual por haci cosnan interesante. Sin duda e tema aki ta uno cu masha hopi reto, pasobra den henter mundo bo no ta haya un planta asina grandi cu ta cultiva ‘high end’ algen, manera ta e intencion di esun cu ta bin na San Nicolas. Ta wordo experimenta cu algen caba na otro parti di mundo pa traha biofuels, pero pa loke ta e asunto comercial di e proyecto cu TNO Caribe hunto cu TNO Delft kier start cu ne, biofuels no ta interesante. Ta interesante si pa traha loke nos ta yama ‘chemical blocks’, anto for di e blocks nan aki traha productonan superior cu tin hopi balor adicional.”
Ebbing a bisa cu banda di ta un producto interesante, algen mester crece y pa esey nan mester mas tanto di koolstof (carbon) y for di unda ta saca koolstof? “Juist, di CO2. Haciendo uzo di CO2 algen ta crece miho y mas lihe. Aki ta unda e relacion cu e refinaderia ta hinca den otro. Ora cuminsa cu e operacion di e refineria cu ta bay draai riba gas, bo ta haya emision di CO2 cu ta un broeikasgas. Pa evita cu esaki ta bay den e atmosfera y ya cu cultivo di algen ta haci uzo di e CO2 aki, a dicidi di recoge e emision di CO2. Cu esaki bo ta laga e algen crece y bo ta soluciona un parti di e problema di CO2.”
Ki sorto di algen ta bay cultiva aki na Aruba? Ebbing a bisa cu prome mester bay selecta e tipo di algen cu por crece aki. Nan ta organismonan masha vulnerabel den sentido cu nan ta reacciona riba e claridad di luz, riba temperatura, tera salo etc. Ta pesey mester wak bon prome cua ta e algen cu por cultiva aki, cu ta crece mas lihe y mas facil. Una bes bo sa esey, e ora bo ta sigui cu e siguiente fase y scoge e tipo di alg cu ta produci por ehempel Omega3 vetzuren cu ta un producto di calidad superior. Pa e salud di hende Omega3 ta importante. Awor nos ta haya esaki door di come pisca, pero si bo haya nan door di algen lo ta tremendo. Pisca ta come algen y asina nan ta haya e Omega3 den nan curpa. Cultivando algen cu ta produci Omega3 bo ta bay mas eficiente om cu e produccion cu ta un producto masha balioso den e industria farmaceutico. Esaki ta loke nos kier. Cultiva algo cu tin balor adicional y na mes momento haci uzo den e miho forma di CO2 cu bo no kier den bo atmosfera.”
“Si despues di a haya e miho algenstreng bo tin cu desaroy’e y wak con bo ta transferi e miho tipo di alg cu bo a cultiva pa e por wordo transporta. Asina cu algen seca, nan ta putri hopi lihe. E proceso di transformacion di algen ta masha delicado. Aki ta unda e experiencia di TNO ta hunga un rol grandi.”
Director di TNO Caribe Ebbing a conta cu ya caba TNO Delft a traha un planta di bio refinahe y esaki por wordo usa durante e fasenan pa yega na e cultivo di algen desea, nan desaroyo y nan transformacion. “Asina bo ta haya un producto cu por wordo bendi.”