Dicon tabaco ta concerni ami?
Diahuebs 31 di mei ta ‘Dia Mundial di No-Tabaco’. Den cuadro di e tema aki, Instituto Biba Saludabel y Activo (IBiSA), Koningin Wilhelmina Fonds (KWF), Fundacion Anti Droga Aruba (FADA), Dr. Dellanire Maduro consehera di Ministerio di Turismo, Salubridad y Deporte, Consultorio pa Asuntonan di Adiccion (CAA), Jasmira Mora Coordinadora di Praktijkondersteuner Huisarten (POH) di Wit Gele Kruis (WGK), Dr. Sharlin Vis y Dr. Corina Rolfast a reuni hunto pa asina haya un miho bista di e funcionnan relaciona cu tabaco y yega na un mihor colaboracion entre e socionan.
Aruba su porcentahe di humado regular ta mas abou compara cu otro paisnan. Segun e cifranan di ‘Health Monitor Aruba 2013’, un porcentahe di 16.2% di hende entre 25-64 aña ta huma regularmente.
Den e ultimo añanan, e trend di ‘Hookah’ y ‘electronic cigarettes’ (e-cigarettes of vaping) a bira masha popular na Aruba. Un ora di humamento di ‘hookah’ ta ekivalente na 5 paki di sigaria of por lo menos 100 sigaria. Tur loke cu tin tabaco ta causa mesun daño di problemanan cardiovascular, pues siendo cu e ta un sigaria, e-cigarettes, shag, hookay y incluso ciga.
Nos sa cu humamento di tabaco, den cua forma cu e ta wordo uza, ta hopi adictivo. P’esey tin apoyo di instancianan manera CAA y dokter di cas cu por yuda alivia e trayecto pa stop di huma. CAA tin un team di profesional pa asisti y guia esunnan cu kier stop cu nan habito(nan) dañino. Bo dokter di cas tambe por prescribi remedi, metodo di ayudo of consehabo cua instancia lo ta esun mas apropia pa bo persona acudi. POH tambe ta duna conseho y por yuda motiva bo.
Aunke bo ta un persona cu no ta huma, e ta keda un preocupacion. ‘Second-hand tobacco smoke’ (SHS) ta concerni cada un di nos; si bo ta den un area publico rond di personanan cu ta huma, bo ta exponi y ta inhala e huma di tabaco. E huma di tabaco por tin alrededor di 4000 kimico; den cua 250 di e kimico aki ta dañino y 50 ta conoci pa causa cancer den hende.
Si un persona ta huma den un luga cera, (p.e. propio hogar, den casino, bar, restaurant etc.) e huma di tabaco den e aire ta wordo inhala door di tur hende, incluso mucha of baby. Den un lugar cera, ni ventilacion por reduci e exposicion di e huma di tabaco. E efecto aki di SHS por causa e.o. problema(nan) di curason y cancer na pulmon etc.
No lubida cu bo persona tin e derecho di ta ‘SHS-free’ den areanan publico! Aruba tambe a aproba e ley di tabaco. Esaki ta pendiente pa su ehecucion. Esey no ta kita cu bo por ta pro-activo y pidi e persona cu ta huma den un area cera y/of den cercania di bo yiunan encarecidamente pa no huma of pa bay para na un distancia.
Proteha bo mes y bo sernan keri contra exposicion di SHS.