Introduccion
Dia mundial di derecho di consumido ta un oportunidad pa trece dilanti topico nan di interes pa e consumido. E fecha aki a keda inspira pa e president Mericano J.F. Kennedy, kende a duna un discurso riba 15 di maart 1962 na e congreso di su pais, den cual e presidente formalmente ta toca e asunto di derecho di consumido.
E fecha aki internacionalmente ta haya atencion specialmente di e organisacion “Consumer International”. Cada aña e organisacion internacional aki ta scoge un tema y e tema pa 2019 ta: “Productonan ‘smart’ cu ta confiabel”.
Productonan inteligente Confiabel
Laga nos para keto un rato riba e cantidad di “Smart Products” (Smartphones, Smart TV’s, Tablets, Fitness trackers y voice-activated assistants) na mundo.
Productonan inteligente ta productonan cu ta conecta na internet y ta ricibi, colecta y manda data. Na 2018 tabata tin mundialmente 23.14 biyon productonan inteligente. Esaki ta surpasa e cantidad di persona na mundo cu un ratio di 3:1.
Segun cifra nan di un encuesta haci na fin di 2017 door di Central Bureau voor de Statistiek – Aruba. Na Aruba, 77 porciento di e populacion ta uza computer, laptop of tablet diariamente. Ademas, 77 porciento di e populacion ta uza Smartphone y 70 porciento di nos hubentud ta uza smartphone. Ta premira cu e cifranan aki lo sigui subi. A pesar di productonan principal manera Smartphone, Smart TV, Tablets tin otro productonan cu tambe lo por mira mas acogida den aña nan binidero. Manera: Smart Home Systems y Smart Cars / Car systems. Asina nos por conclui cu na Aruba e tema internacional aki tambe tin cierto significativo
mientras tecnologia ta avansa y nos como consumido ta bira cada bes mas dependiente di e avancenan tecnologico, nos ta bira alabes mas vulnerabel na invasion riba nos privacidad y siguridad di informacion. Invasion di informacion priva por ta inofensivo manera un compania di mercadeo cu ta busca informacion basico pa haci promocion, pero e por ta peligroso tambe manera un ladron cu ta busca informacion confidencial manera pin-code pa haci robo.
Un fenomeno cu mester tene cuenta cun’e ta “Location Tracking”. Aruba ta un isla chikito esaki ta haci’e mas facil pa un persona cu menos bon intencion haya bo ubicacion. Nos por ripara cu aplicacion nan di celular local tambe ta haci uzo di tecnologia aki.
Productonan inteligente den nos hubentud
Aruba su hubentud ta “connected”. 80 porciento di Aruba su hubentud ta uza internet y casi 70 porciento ta uza celular, tablet, laptop y computer tur dia. A pesar di e risico nan menciona caba (invasion di privacidad y siguridad di informacion) cu ta mas basa riba e uzo di productonan ‘smart” den conhunto cu internet, nos no por laga afo e risico di adiccion na e producto nan aki cu por tin consecuencianan peligroso pa e salud. Tin diferente estudionan cu ta link “smart devices’ na obesidad, salud mental y suicidio.
Doñonan di companianan grandi di tecnologia mes ta limita nan yuinan na uzo di productonan “smart”, pa kico a nos no? Ademas, mayoria di “smart devices” ta bin cu e opcion di “parental control” lo ta bon pa por tin un bon conocemento di esaki.
Conclusion
Dienst Huur- en Consumentenzaken ta urgi consumidornan pa sea cauteloso cu informacion cu ta divulga riba smartphones y otro productonan “smart” , sigura bo mes cu bo aparato ta protegi contra atakenan cibernetico, y monitor e uzo di aparatonan conecta door di muchanan y esunnan mas vulnerabel.
Na e articulo aki bo no por adkiri derecho, pero pa mas informacion riba leynan cu ta trata derecho di consumido, haci un keho of registra un abuso contra consumido yama of pasa personalmente na Dienst Huur- en Consumentenzaken na Wayaca 33, tel: 5829914, bishita nos website: www.dhc.aw, “like” nos of conta un anecdota riba facebook, sigui nos via twitter of e-mail nos na [email protected].