Departamento di Enseñansa Aruba (DEA) ta informa cu diahuebs awor, dia 3 di
november, lo tin e siguiente encuentro pa trata e topico di idioma den enseñansa. E
encuentro aki lo tuma luga 7 or di anochi na Centro Pastoral na Santa Cruz. Esaki lo ta
e ultimo anochi di consulta pa comunidad, pues no perde e chens aki.
Na luna di october Departamento di Enseñansa a tene 2 anochi di consulta pa
comunidad. Durante e anochinan aki na Oranjestad y San Nicolas, esnan presente a
ricibi informacion tocante e proyecto Maneho Integral di Idioma den Enseñansa. E meta
di un maneho integral ta pa yega na un liña cora cu ta core di kleuter te universidad pa
loke ta trata idioma. E maneho aki lo mester tene cuenta tambe cu Aruba ta un isla
multilingual, caminda e idiomanan Papiamento, Hulandes, Ingles y Spaño ta hunga un
rol importante. Pero cua rol cada idioma lo mester haya den enseñansa? Den cua
idioma(nan) e muchanan lo mester haya les? Cua idioma(nan) ta importante pa ora nan
bay traha? Cua ta importante pa por sigui studia? Y cua ta e idiomanan cu nan lo mester
haya na scol como vak? Esakinan ta algun pregunta cu lo bin dilanti e anochi aki.
E proyecto
Na maart 2022 Departamento di Enseñansa Aruba (DEA) a lansa e proyecto Maneho
Integral di Idioma oficialmente. Esaki tabata riba peticion di Minister di Enseñansa y
Deporte, Sr. Endy Croes. Minister Croes su deseo ta pa scucha mas tanto hende cu ta
posibel tocante e topico maneho di idioma den enseñansa (onderwijstaalbeleid). Pa
medio di diferente ronda di consulta, e grupo di coordinacion encarga cu e proyecto, ta
reuni cu diferente stakeholder. Na mei 2022 a cuminsa cu diferente stakeholder pafo di
enseñansa y despues cu stakeholdernan den enseñansa mes. Awor DEA ta brinda e
oportunidad pa henter pueblo di Aruba tambe bin duna su opinion tocante idioma den
enseñansa. Esaki ta un topico cu actualmente tin hopi atencion di parti di gobierno di
Aruba y tambe di parti di Hulanda.
Aruba
Desde siglo 20 tin hopi rapport y investigacion skirbi tocante e problema di idioma den
enseñansa na Aruba. Den transcurso di tempo Departamento di Enseñansa (DEA) a
skirbi diferente nota di maneho (adviesnota’s) pa analisa e situacion y bin cu innovacion.
Asina a introduci e Proyecto Scol Multilingual, cu tabata un proyecto piloto pa cuminsa
traha cu un otro modelo di idioma. Despues di e fase piloto, e innovacion aki ta conoci
como SAM, esta Scol Arubano Multilingual.
Maneho di idioma no ta trata solamente idioma di instruccion, sino tambe e idiomanan
cu ta ofrece como vak (materia) na scol. Den pasado gobierno a tene consulta cu
diferente stakeholder tocante e idiomanan cu nan ta haya importante pa Aruba (Nos
Aruba 2025, Nationaal Onderwijsplan – NOP y Plan Educaion Nacional 2030 – PEN
2030).
Na januari 2022, minister Endy Croes a presenta su nota di maneho Enseñansa den
Transicion, cu ta enfoca riba e Plan di Educacion Nacional (PEN 2030), SDG 4
(enseñansa di calidad) di Nacionnan Uni y riba e rapport “Tussenrapport Doorlichting
van het Arubaanse Onderwijsbestel” di Hulanda.
Hulanda
Maneho di idioma den enseñansa a wordo trata tambe den “vierlandenoverleg”. Esaki
ta un reunion cu ta tuma luga tur aña entre e ministernan di Enseñansa di e paisnan
den Reino Hulandes. Banda di esaki, den cuadro di “Landspakket”, un comision di
Hulanda a skirbi un rapport tocante maneho di idioma. Den e rapport aki, cu yama
“Tussenrapport Doorlichting van het Arubaanse Onderwijsbestel”, e comision di
doorlichting a duna como recomendacion pa Aruba yega na un escogencia cla y
consecuente pa cu nos maneho di idioma den enseñansa.
Kico ta maneho integral di idioma?
Maneho di idioma den enseñansa ta trata e idiomanan cu ta uza of duna na scol. Esaki
ta trata idioma como vak y tambe idioma di instruccion (instructietaal). Kico nos kier
como pais? Cua ta e idiomanan importante pa nos logra loke nos kier? Tin un maneho
pa e diferente nivelnan di enseñansa. Sinembargo, e comision di doorlichting a constata
cu no tin un liña cla den e sistema di enseñansa den su totalidad. E meta di un maneho
integral ta pa yega na un liña cora cu ta core di kleuter te universidad. Esaki lo mester
percura pa e alumnonan por sigui desaroya nan mes riba nivel personal y prepara nan
como miembro di comunidad. E maneho mester prepara nan tambe pa por sigui scol
na un siguiente nivel of pa cuminsa traha.
Kico ta un consulta nacional?
Durante un consulta nacional, tur hende na Aruba por duna su opinion, den e caso aki
tocante idioma den enseñansa. Tur hende ta haya chens di bisa loke nan ta pensa of
bin cu idea. Esaki ta importante, pasobra unabes cu tuma un decision definitivo riba e
maneho, esaki lo wordo traduci den ley y tur scol tin cu bay cumpli cu ne.
Registra
Por registra pa e ronda di consulta pa comunidad via nos website www.ea.aw.
Mas informacion
Pa mas informacion por acudi na nos website www.ea.aw. Aki por haya informacion
tocante PSML y SAM y por haya diferente publicacion, documento y rapport tocante
idioma den enseñansa.
Tambe por haya e documentonan menciona manera “Nos Aruba 2025”, “Nationaal
Onderwijsplan” (NOP), “Plan Educacion Nacional 2030” (PEN 2030) y e “Tussenrapport
Doorlichting van het Arubaanse Onderwijsbestel”.
Sigui Departamento di Enseñansa Aruba riba Facebook y/of Instagram
@EducationAruba pa keda na altura di tur informacion.