Dienst Ouderenzorg na Departamento di Salud Publico ta pidi atencion pa e fenomeno di abuso y maltrato di grandinan den nos comunidad. Desde 15 di Juni 2012 e fecha aki a wordo proclama como dia mundial contra abuso y maltrato di grandinan/ adultonan mayor.
Ta conoci cu e asina yama “vergrijzing”, esta envehecimento di poblacion ta algo cu ta tuma luga mundialmente y Aruba NO ta forma un excepcion. Al contrario, nos por conta cu pa e añanan entre 2010 te 2030 e grupo di personanan riba 65 aña den nos comunidad lo subi cu 50%. Esaki ta nifica cu na aña 2030 un 20% di nos hendenan, esta 1 di cada 5 persona lo ta riba edad di 65+. Mundialmente na aña 2050 e grupo di adulto mayor ta bay ta mas grandi cu e grupo di hendenan di edad mas hoben.
Un grupo di hende cu ta bira mas di edad ta exigi mas atencion riba tereno di cuido medico y diferente otro forma di cuido. Na tur pais e desaroyo aki ta exigi cambio den maneho pa por adapta na e situacion nobo. Aki na Aruba nos ta mira esaki tambe. Na 2016 Departamento di Salud Publico (DVG) a ofrece na Minister di Salud Publico e plan di maneho special pa nos grandinan, “Een ouderenzorg voor de toekomst”, den cual ta stipula e tareanan cu mester wordo ehecuta pa prepara Aruba riba e cambionan ya menciona. A institui e Dienst Ouderenzorg dentro di DVG cu tin como tarea pa inicia y monitor e diferente pasonan cu mester wordo tuma.
Un tarea importante ta pa amplia e asina yama ‘mantelzorg’ y duna mas sosten y guia na esunnan cu ta haci esaki. Mantelzorg ta e cuido informal cu ta tuma luga na cas mes y cu ta wordo duna door di miembronan di famia, amistadnan y bisiñanan. Ta algo hopi bunita y di aprecia enormemente cu tin esunnan cu ta duna e cuido aki espontaneamente y ta mir’e como un parti di nan responsabilidad. Sinembargo, cu tempo e cuido necesario por bira mas y mas complica y e profesionalnan cu por duna e cuido aki na cas no tur ora ta suficiente. Esaki ta pone un peso hopi grandi riba e dunado(nan) di cuido y por trece sentimentonan di frustracion, desesperacion y culpabilidad pa motibo cu no por duna e cuido bon y e carga ta mucho pisa.
E fenomeno di ‘Abuso of maltrato di nos grandinan’ ta un forma di violencia domestico y ta un topico cu nos no ta papia di dje, e ta un taboe basta grandi ainda den nos comunidad.
Maltrato y abuso di grandinan ta existi den diferente forma:
Maltrato Fisico: kinipi, pusha ranca, dal, sacudi, laga un persona cay, mara un persona of duna un persona remedi incorecto
Maltrato emocional: p.e. zundra, intimida, menasa, humiya, kita su contactonan social
Abuso financiero: haci mal uzo di e entrada di e grandinan cu no por maneha nan propio asuntonan financiero mas
Negligencia fisico of emocional
Violacion di nan derechonan p.e. riba privacidad
Considerando cu e grupo di hende mayor di edad cu mester di cuido na nan propio cas ta creciendo y cu e famia mas cerca ta esunnan cu ta carga e responsabilidad pa e cuido aki, banda di nan tareanan diario, ta di compronde cu esaki por causa situacion di extra tension y peso pa famia. Situacionnan asina por resulta den maltrato of abuso di e hende grandi. Mayoria biaha esaki no ta tuma luga intencionalmente, pero como resultado di frustracion, ignorancia, impotencia y pasobra e carga ta bira mucho pisa pa un solo persona.
Abuso y maltrato di nos grandinan ta un forma di violencia domestico, e hende grandi ta depende di esun cu ta encarga cu e cuido y e relacion aki di dependencia ta pone cu e no por defende su mes. Ta importante pa diferente profesionalnan den nos comunidad para keto na e problematica aki y ta alerto. Nos mester conscientisa nos mes riba e tereno di maltrato y abuso di hende grandi, siña conoce e señalnan y haci hopi pregunta ora ta sinti cu algo no ta corecto. Ayudo y sosten na esunnan cu ta duna cuido den hopi caso ta e solucion y por yuda un persona pa sali for di su situacion doloroso.
Ta sumamente importante pa señala e situacionnan asina y busca ayudo na tempo. Ayudo por wordo busca y organisa den famia mes door di reuni cu otro y reparti e diferente tareanan cu tin. Ayudo profesional tin den diferente forma y for di diferente organisacion. Informacion of conseho por haya semper cerca diferente instancia cu ta traha riba tereno di cuido y/of guia, por ehempel: cerca un trahado social di Departamento di Asunto Social, na Dienst Ouderenzorg di Departamento di Salud Publico of na Wit-Gele Kruis.