Despues cu riba 9 di September ultimo Parlamento di Aruba a bay di acuerdo pa incorpora e posibilidad di “registracion di partner” den nos codigo civil, partido UPP a dicidi pa laga e capitulo aki pa loke e ta, mirando cu Parlamento cueste loke cueste toch ta dicidi di trata e asunto aki, sin cana e caminda mas corecto. Den e caso aki esun di un ley formal, y cu debi na su impacto y aspecto fundamental, lo mester a bay den un proceso democratico di informacion, discusion y toma di decision. E meta di e proceso pa yega na un ley formal ta cu nos comunidad ta haya e oportunidad pa expresa su mes y na mes momento mitiga e consecuencianan, esta e division den pueblo cu hustamente nos ta experenciando na e momentonan aki.
UPP, desde cu e topico aki di “union civil” a bira un “hot issue” algo mas cu dos luna pasa, no a sconde bou mesa cu ta trata aki di un topico hopi delicado y cu no por wordo trata sin mas den un paar di luna. A pidi nos Parlamento y e parlamentarionan pa reconsidera e amienda proponi y pa deshaci di esaki y cuminsa cu un procedura mas formal di ley y trayecto di informacion.
Ya pa hopi aña caba e punto di con pa regla union di parehanan di mesun sexo ta un punto fundamental na Aruba cu pueblo ta hopi dividi riba dje. Banda di aspecto religioso tambe tin hopi otro aspecto cu e ‘fast pass’ aki no por a regla sin mas. E caso conoci di Lamers-Oduber caminda a determina cu Aruba no por nenga e inscripcion di e matrimonionan di mesun sexo ta mustra con delicado e punto aki ta. Ta bin acerca cu “union civil”, manera kier introduci awo no ta un matrimonio pero ta crea cierto derechonan pa parehanan di mesun sexo.
Otro derechonan sinembargo ta e otro articulonan den e mesun codigo civil, cu mester wordo adapta pa asina e “union civil” aki por wordo considera como tal. Por ehempel e derecho di uso di fam di otro y pa por hereda, ta conta pa casa y yiunan so, segun nos leynan vigente. E manera cu parlamento a forsa introduci e ley awo, no ta loke e pueblo mes tabata kier. Mas bien parce cu pa capricho di un grupito, nan entre nan, a dicidi pa henter Aruba. Nos a mustra riba varios otro aspecto cu mester mas estudio prome cu por a regla esakinan, pero cu awor tambe a cay na awa.
Dia 23 di Juli 2016, den nos prome comunicado, nos a mustra p.e. riba e posibilidad di laga esaki bay via un referendum. Nos a bisa tambe cu varios ta e parlamentarionan, tin di nan cu awe a vota contra, otro cu a vota pro, y otro cu a abstene, tambe a vocifera esaki. Pa UPP ta keda e pregunta, pakico toch e ansha pa bin cu e cambionan aki, incluso si ta por medio di un “amienda di consenso”? Dicon no por a yega na un consenso den un forma di un mocion cu ta duna gobierno e tarea pa bay studia y prepara un concepto di ley pa e topico aki? Dicon no exigi di Gobierno pa hiba den esaki e trayecto di un Dialogo Nacional completo y proceso di informacion y discusion cu henter nos comunidad?
Si na prome instante pa UPP e “amienda di consenso” a bira un punto final tambe den e discusion aki, e desinformacion cu a sigui despues di parti di tur esnan involvi, tanto pro, contra y neutral, a pone cu toch UPP ta sinti e necesidad pa reacciona riba esaki. UPP semper a y ta para pa su ponencia y principionan manera poni den nos manifesto y programa di campaña. Un di esaki nan ta: informa y educa e pueblo riba topiconan cu ta afectanan y cu ta contribui na un concientisacion real. Na momento cu nos di UPP a ripara e splicacion- y hustificacionnan di tal decision, ta dificil pa keda keto y no mustra riba e.o. riba e inconsistencia den pensamento y postura politico.
UPP ta lamenta e hustificacion di e parlamentarionan. Di un banda ta bisa cu a rechasa e amienda di sra. de Souza-Croes, ciendo di otro banda bo ta tende e mesun parlamentarionan, particularmente di oposicion bisa cu sra. de Souza-Croes a hala su amienda aden. Mientras cu esnan cu a abstene ta bisa cu nan ta para tras di nan lider pa loke ta proposicion di e “amienda di consenso”, ta bisa tambe cu nan no ta acuerdo cu e procedura hiba, unda Gobierno ta keda totalmente afor y cu no a hiba un discusion nacional. Esaki ta muestra di contradiccion den forma di pensa y actua. Mientras cu den e mesun oposicion tin hende ta mira cu mester a bin cu un proceso di informacion y culminacion den p.e. un referendum, nos por scucha un otro parlamentario hustifica cu unico momento cu referendum lo por conta ta ora cu kier sali for di Union Europeo y/of entrega nos paspoort Hulandes. Esakinan ta hustificacionnan cu un tono cu poco di intimidacion of di menasa. Esaki pasobra Corte Europeo pa loke ta conserni derechonan humano, lo por obliga Aruba pa reconoce e matrimonio di mesun sexo si no regla e asunto di “union civil”.
Ta un berguensa pa tende di parlamentarionan bisa cu e actitud di Presidente di Parlamento y di Lider di fraccion di AVP tabata uno di un “secuestro” door di uza menasa di tempo, pa bin caba cu e cos aki. Otro ta bisa di ta lamenta e actitud di Presidente di Parlamento cu pa motibo di tempo kier pusha e cos aki den strot di Pueblo y no a duna nan e oportunidad pa por papia cu e pueblo. Tur e consecuencia di esaki ta cu e falta di informacion aki cu no a tuma lugar a y ta causa division den pueblo. Tambe un otro parlamentario awor aki ta papia di por hala su sosten atras na e amienda aki, si gobierno no sali afor y duna cara. E sosten aki lo wordo hala atras ora di trata e ley di introduccion (invoeringsverordening). Mientras cu e parti di ley aki ta algo tecnico cu por te hasta haya sosten di esnan cu a vota contra of cu tabata ausente.
Mirando e hustificacionnan debil aki, ta pone cu UPP no por a keda sin reacciona. UPP ta kere cu na momento cu parlamentarionan tabata sinti cu nan lo ta wordo secuestra, of cu kier pasa algo den strot di pueblo, of cu e procedura no ta uno transperente, of cu ta Gobierno mester carga e procedura aki, nan por a abstene di vota of trata e “amienda di consenso” y bin cu un mocion. Pasobra e amienda di sra. de Souza-Croes tampoco tabata tin e sosten den su propio seno. UPP ta convenci tambe cu e gran logro di “amienda di consenso” aki a cumbini e Gobierno di Mike Eman cu a scapa di un problema y na mesun un momento libera Mike Eman di un responsabilidad cu e mester carga riba e aspecto aki.
Pa loke ta concerni e menasa di Corte Europeo, UPP ta kere cu na momento cu parlamento a cuminsa cu un proceso, por medio di un mocion y presion riba gobierno (di parti di e 7 nan di AVP cu a vota voor), Aruba por mustra Corte Europeo cu e ta den un proceso. E proceso aki cu lo mester bay den forma di dialogo y na final cu un veredicto di pueblo por medio di un referendum (cu awor mas hende ta mira cu lo mester a sosode). Dificilmente Corte Europeo lo por stroba un proceso asina.
Banda di esaki pakico laga Europa determina pa medio di su corte nos decisionnan. Ta custumber caba di mas cu 350 aña cu Europa, por medio di Hulanda, ta impone riba nos. Pero si nos como Aruba mustra cu nos ta tratando e asunto aki, cu nos ta mey mey di un proceso, dificilmente Corte Europeo por obstaculisa esaki. Mientras cu na Corsou p.e. a cuminsa cu un investigacion cientifico kico ta e pensamento tocante homosexualidad den e perspectiva cultural y social di e comunidad, aki na Aruba a bay ta hiba e discusion a base di emocion. Intencion di investigacion na Corsou ta, cu esaki mester contribui na e discusion tocante e topico aki, unda for di pespectiva local, e perspectiva di e propio cultura, bin cu solucion propio, en bes di esun for di e perspectiva y pensamento Hulandes/Europeo. Y na momento cu bo crea conciencia riba esaki, bo por crea maneho tambe.
UPP kier un biaha mas subraya cu como un partido social democrata ta contra tur tipo di discriminacion y cu nos lo bringa tambe pa elimina cualkier tipo di discriminacion. Pero como partido social democrata ta necesario tambe pa e proceso di cambionan ta habri, transparente y democratico, dunando pueblo e oido necesario.
UPP ta lamenta cu na Aruba nos a laga un oportunidad bay sin atrobe mira riba e bienestar di nos comunidad. Un oportunidad pa medio di un discusion nacional yega na e comprendemento necesario. Un discusion den un forma sensato y cu tur serenidad, manera desde inicio UPP a pidi pe, pa evita e division cu nos ta experenciando na e momentonan aki. E mesun cos aki UPP a pidi na 2014, na momento di impasse entre Gabinete Mike Eman y Gobierno Hulandes. Esta pa forma un frente nacional y atrabes di un cumbre nacional yega na puntonan di salida pa scapa pais y nos autonomia. Pero e tempo ey tambe interes partidista a prevalece.
Pero UPP tin di constata cu banda di e gobierno mas malo cu Aruba a conoce den su historia, Aruba tin di anda tambe cu e Parlamento di mas mediocre di tur tempo. Un actuacion pober ya for di basta tempo caba. Demostrando asina cu nos sistema democratico parlamentario definitivamente ta birando obsoleto.