Cualkier ahuste pa comercio na e momentonan aki, e topico di personana indocumenta mester wordo atendi. Sr. Ronald van Trigt, presidente di ATIA ta amplia.
Si Aruba haya un situacion cu ta preocupanan, vooral e situacion di e pais bisiña, cual habitantenan tambe lo busca manera pa sali for di e pais, pa huy for di e situacion economico precario cu nan ta bibando aden.
Pero na Aruba, tin hopi hende caba, aunke e cifranan exacto no ta conoci, pa cual nan ta uza e cifra conservativo di 6 mil. Pero si sali afo cu tin 6 mil trahado indocumenta, ta 10% di trahadonan cu no ta documenta. E ta un forsa ariba su mes, cu ta afecta nos economia enormemente y e ta afecta e situacion pa gobierno mester pa nan crea nan entrada. Ademas di esey tambe, pa comercio tambe, pa bo tin un asina yama “level playing field”. Y no por crea esaki y un economia creciente, tanten cu bo tin e tipo di desbalanse asina den nos economia. ATIA ta haci un yamada hopi fuerte, na minister di Husticia, minister di Educacion, diferente ministerio cu mester traha hunto, hunto cu comercio, hunto cu e instancianan social, pa remedia e tipo di condicionnan aki cu a crece na Aruba pero cu awo mester di nos atencion.
Locual cu ATIA y comercio ta bisa, cu nan gastonan ta halto, nan ta sobreviviendo. Nos tin un economia cu no ta creciendo manera cu e mester crece y awo ta bin acerca cu mas di 300 trahado lo wordo retira di CITGO, cual impacto ta mescos cu si un hotel ta cera su portanan. Si esaki no wordo atendi, e lo tin e efecto economico net contrario di e efecto cu e minister di Labor ta buscando.
ATIA tin un bon relacion cu gobierno, nan tin un excelente contacto cu varios minister y parlamentarionan. Nan ta sinti cu gobierno ta habri pa scucha. Pero den e caso specifico aki, unda e cu e salario minimo a wordo poni na un nivel, nan no tabata tin ningun opcion pa contraaresta cu e puntonan treci dilanti. Na e momentonan aki, ATIA no sa kico comercio lo haya bek di esaki. Aruba tin problemanan serio ariba e pais aki, si kier soluciona nan, comercio mester forma parti di e solucion aki y comercio ta traha cu cierto incentivonan.
Manera ya menciona, Aruba tin hopi desempleo bou di nos hubentud, hopi problemanan social, hpoi hende cu no ta participa den e mercado laboral. Y tin un gran cantidad di persona indocumenta ariba nos pais. TUr eseynan ta haci cualkier accion cu gobierno dicidi di haci, sea ta duna bek, sea ta hisa salario, pero e efecto ta wordo mitiga door cu tin cierot factornan cu mester wordo atendi. Ta spera cu hunto cu gobierno, hunto cu e instancianan concerni, por yega na un combersacion profundo, pa wak con ta bay soluciona e problemanan aki.
Segun e minister di Labor, cu 100 florin awendia na supermercado, awendia no ta nada mas, pa cual mester duna un aumento. Pero e mecanismo economico no ta traha simpel asina. Ta asumi cu comercio no ta bay reacciona di niun forma, ora cu su gastonan subi. Sr. Van Trigt a enfatiza cu comercio lo bay reacciona riba dje, ya cu productonan, inflacion tur cos lo bira un tiki mas caro. Atrobe Sr. van Trigt ta bin bek ariba dje, cu ora cu comercio ta sinti su mes na un dado momento e no por sobrevivi dne cierto cosnan, cierot comercianteann ta haci uzo di un pool di trahado cu no t acontribui na nada, cu ta trahando pa salarionan cu comercio regular no por competi cun’e. Ta bay haya e situacion cu enbes di emplea mas hende, menos hende ta haya trabao of mas hende ta perde trabao. Esey ta ultimo cos cu comercio kier y esey ta ultimo cos cu gobierno kier. Con e mecanismo economico ta traha den e pais, ta kico ta e consecuencia di simplemente bisa, e mester ta 100 of 200. Pero kico ta e consecuencia cu comercio lo bay reacciona ariba dje. Tin cosnan economico cu ta tuma luga, decisionnan financiero-economico den cada negoshi a consecuencia di esaki. Aruba ta biba di un economia di service economy. Un gran cantidad di nos labor ta servicio, un gran cantidad di nos labor ta locual nan ta yama trabaonan lamentablemente relativamente di un base relativamente simpel. Ta papia di e sector primordial cu ta e sector hotelero, unda cu e base di hendenan cu nos tin ta traha, e base di grupo grandi, housekeepers, hardinero, cierto trabaonan cu tin un base cu nan ta emplea personanan cu no tin un educacion manera cu mester ta.
ATIA ta den contacto tambe cu minister di Educacion ariba e punto aki. Nan tabata tin un reunion caba ariba dje, con importante e ta, pa crea den e area aki cierto procesonan di educacion na unda cu comercio hunto cu p.e. Minister di Educacion ta traha programanan pa e hendenan aki haya un base mas structura di trabao. ATIA ta trahando riba locual cu nan ta pensa cu mester wordo haci pa nan yega eynan. Tin manera pa yega, tin programanan cu por saca pa yega eynan. Pero ATIA ta reitera cu e efecto di simplemente bisa, cu nos hendenan mester gana mas placa. Aunke e ta un pensamento noble, su resultado no semper ta locual bo ta pensa cu e mester ta, segun Sr. Ronald van Trigt, presidente di ATIA.