Ariba un diadomingo atardi pa anochi, 4 di October 1992, pa 6 or y 36, un avion di carga Boeing 747, vuelo 1862 di e aerolinea Israeli El Al ta cay ariba e flatnan di Groeneveen y Klein- Kruitberg, na Bijlmermeer. Den e tragedia aki, 43 persona a perde nan bida, entre nan e tres miembronan di tripulacion y e unico pasahero di e avion. E tragedia aki a laga un desaster imprecindibel atras.
E ultimo vuelo
Cu un retraso di 52 minuut, e avion cu number di vuelo LY 1862 ta despega for di e Zwanenburgbaan direccion noord. E tempo e dia ey ta malo, cu un biento duro suplando for di direccion noordoost. Despues di a lanta vuelo, casi mesora e piloot ta meld cu e tin problema cu e avion. Esaki tabata pa 6 or y 27. Riba Gooimeer por a skucha zonidonan duro. Motor 3 ( e motor di e hala drechi di e avion) a kibra, dañando e halanan y a dal contra di motor nr 4 cual despues tambe ta kibra. Personanan riba algun di e yatenan di placer a spanta di e zonidonan y a meld na Warda Costa cu nan a wak algun obheto bin abao. Capitan Yithak Fuchs a duna melding di emergencia y a pidi permiso pa regresa Schiphol. Algun minuut despues e ta meld cu e avion a perde motor nr 3 y motor nr 4. Ambos motor a wordo saca despues for di e Gooimeer.
Na prome instante Schiphol no a duna mucho importancia of no a wak e seriedad di e situacion. Esaki ta debi cu e palabra “lost” den mundo di aviacion ta e terminologia uza normalmente ora cu e motor ta perde forsa. Schiphol a sali for di e punto di bista cu e dos motornan a cay afo. Cu literalmente nan a cay afo, nan no tabata na altura di esaki. En bista di e gran cantidad di maniobranan cu e tripulacion mester a haci den corto tempo y tambe e escogencia di e piloto, e comision di investigacion di parlamento, cu a investiga a tragedia, e tripulacion tampoco tabata na altura cu ambos motor di banda drechi a kibra. E motor pafo di e un 747 no ta mucho visibel for di e cockpit y e motor mas paden no ta visibel mes.
Riba e anochi di 4 di October 1992, e pista di aterisahe 06 (Kaagbaan) tabata ocupa. E piloto a haci e peticion na e controlador aereo di Schiphol, pa haci un aterisahe di emergencia riba e Buitenveldertbaan (baan 27). E motibo pa cual el scoge precisamente e pista aki, nunca a sali na claridad. E dia aki e biento tabata asina fuerte, cual lo a dificulta e aterisahe. Schiphol a prepara caba pa un aterisahe di emergencia, bomberonan tabata para cla. Despues di e crash a haya un caha preto. E tape tabata kibra den cuater pida pa cual e ultimo 2 minuut y 45 seconde no por a wordo uza. E caha a wordo manda pa Washington pa saca mas informacion.
Pa haci un bon aterisahe ariba e pista en cuestion, a dicidi pa bula un rondje extra ariba Amsterdam. Durante e buelta aki e capitan a duna e copiloto ordo pa habri e flapnan. Banda robes esaki a bay bon, pero door cu e motor a daña e hala banda drechi, e flapnan no a habri. Door di esaki e avion a haya mas capacidad na robes cu na drechi. Tur cos tabata bayendo segun planning te ora cu a baha bou di 1500 pia. Esaki a haci e avion completamente incontrolabel y esaki a dal un buelta skerpi na drechi. E copiloto di e avion a geef door na e controlador aereo cu e avion lo cay. Un rato despues e avion ta cay ariba e flatnan di Bijlmermeer, na Amsterdam. Na momento di e crash tabata tin dos polis den e vecindario investigando un caso di robo, y nan a bati alarma.
Victimanan
Un total di 43 persona a muri den e desaster aki. Entrenan tabata tin varios Arubiano, Yiu di Korsou y tambe e miembronan di tripulacion como tambe e unico pasahero, cu tabata bayendo Israel pa su casamento. Varios otro persona a keda herida. Esaki ta un desaster cu niun hende lo no lubida, un desaster cu lo keda graba den memoria di e habitantenan como tambe e ex- habitantenan. Nunca e lo pasa pa olvido. Sobrevivientenan como tambe famia di e victimanan despues di e tragedia a lanta un monumento rond di e mata cu tabata “testigo silencioso” di e tragedia, e asina yama “de boom di alles zag”.
Galeria construi na e sitio di desaster
Despues cu e sitio aki a keda oficialisa, e arkitecho Herman Hertberger a construi un sorto di galeria cu textonan relacion cu e desaster aki. Tambe a pone tegelnan Mozaik di e habitantenan y tambe di e rescatistanan. Esakinan a wordo traha bou di guia di Akelei Hertzberger, yiu di e architecto Herman Hertzberger.
Mas despues gemeente Amsterdam a laga traha un monumento nobo, pero esaki no a cay den bon tera cerca e habitantenan paso nan no a wordo envolvi den esaki y nan no ta reconoce nan mes den dje. C
Comemorando e victimanan di e desaster
Diaranson, 4 di Oktober 2017, ta recorda 25 aña cu e tragedia a tuma luga. Ariba e dia aki lo comemora e victimanan di e desaster na Bijlmer. Esaki lo cuminsa pa 5’or di atardi den e Atrium di Cultureel Educatief Centrum-Gebouw. Despues di e comemoracion na CEC-gebouw lo sigui cu un stille tocht bay na Het Groeiend Monument.
Fuente 1: https://nl.wikipedia.org
Fuente 2: https://www.beleven.org/