Central Bureau Statistiek ta preparando caba pa Censo 2020, ya cu cada dies aña Aruba ta pasa den un Censo. Sra. Desiree Helder, directora suplente di CBS ta splica.
Ya caba ta preparando duro riba e preparacionnan pa Censo. Recientemente nan tabata tin un meeting cu e stakeholdernan, e usuarionan mas grandi di dato di CBS pa tende di nan di kico nan mester na informacion pa nan por traha y kico mester haci na maneho. P’esey tur a bin hunto pa papia ariba diferente tema cu lo ta inclui den e censo, pa sa ki sorto di pregunta nan lo kier wak riba e formulario di e Censo.
E formulario di censo no ta cambia di un manera drastico. Ta tene na cuenta semper e informacion cu mester colecta, segun e maneho di ONU, cu preguntanan primordial pa Censo. Banda di esey nan kier informa personanan na Aruba mes, cu mester di informacion debidamente, pa cual nan ta incorpora den e cuestionario di Censo tambe cierto preguntanan cu por yudanan.
Den dies aña hopi cos ta cambia. Segun Nacionnan Uni, un Censo mester wordo teni cada 10 aña. Pero diferente pais tambe ta haya mesun necesidad paso cu nan ta wak tambe cu 10 aña ta hopi largo y nan kier introduci un Censo cada 5 aña. Pero mester wak no solamente e necesidad di dato, pero mester wak tambe e preparacion cu mester haci pa yega na un Censo y e fondonan cu mester pa un Censo, cual ta bastante grandi.
Banda di Censo, tin regularmente otro encuestanan cu CBS ta haci durante añanan mei mei di e censonan, cu ta duna informacion. Pero un censo cada 5 aña lo ta ideal, pero e lo ta un cuestionario menos grandi, mas amplio y esey si lo por haci cada 5 aña.
Parlamento, of gobierno ta stakeholdernan hopi grandi. Banda di nan ta invita personanan den sector priva cu tin nan mes empresa y e publico en general tambe lo wordo informa di e cuestionario asina e keda cla. E lo keda publica tambe ariba nan portal. Tambe tin NGO’s cu ta hunga un rol importante y na otro paisnan cu a wordo invita, cu a duna nan input.
Hopi biaha CBS tin falta di e pregutnanan. Nan ta tende cu no tin dato, pero niun hende no sa cu CBS tin’e y nan no ta puntra tampoco. Esesy ta e problema, y e ta un problema di CBS tambe, ya cu nan mester ta proactief pa saca datonan. Y den un forma cu tur hende ta compronde. Na Aruba e pueblo no gusta lesa of no ta lesa facilmente. Hopi biaha nan ta saca rapportnan cu hopi texto, y ta bira fastioso pa un hende habrie y lese. Pa esey nan ta trahando den un forma mas proactivo, pa haya manera pa mas facil y mas accesibel pa tur hende por tin facilidad pa haya e datonan aki.
Censo 2020 lo conoce tecnologia, pa haci Censo via tecnologia of pa e proceso bay mas lihe, pa e no bira manera un combersacion mucho largo. Lo haci uzo di tablet cu ta haci e trabao hopi mas lihe. No mester di cuestionario ariba papel cu ta mas dificil pa handle. No solamente e colección di dato ta bay mas lihe, pero e verwerking pero tambe e desiminatie tambe ta bay mas lihe, cual ta pone cu den 6 luna lo por publica e datonan.
naturalmente, CBS no por laga e hendenan mes yen’e via un website, ya cu tin biaha e pregunta ta dificil pa compronde. Hopi hende no tin experiencia pa yena un cuestionario. Na Aruba hendenan no tin experiencia pa nan mes yena un cuestionario. Na 2017 ora cu a laga nan mes yen’e, nan no ta haci esaki. Y e ora no por haci esey cu’n Censo. Si permiti esaki, e censo lo bira un fracaso y esey no por wordo permiti.
Pa ley, un ciudadano ta obliga di laga e persona di censo drenta nan cas. E censo no ta pa CBS< pero e ta pa henter Aruba. Si acaso e censo no ta un exito, e ora ta perde hopi informacion cu ta hopi necesario. Censo ta wordo haci cada 10 aña y e informacion ta wordo uza pa varios aña tras di otro, pa asina hopi cos. E ta asina dificil pa haya datonan aki, cu eigenlijk no por biba sin dje. P’esey CBS ta cuminsa trempan pa informa pueblo di e importancia di Censo, pakico nan mester coopera y kico ta wordo haci cu e dato di censo. E no ta facil, e ta un base di dato solido, esun mas grandi cu Aruba tin. Un y tur lo mester contribui na esaki, segun Sra. Desiree Helder, directora suplente di Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).