Loke a pasa den 2016 pa loke ta e tempo di matthew nos a sinja hopi segun SR Rino Hermans di Departamento di Calamidad.
Horcan Matthews a laga un enseñansa atras pa nos y un forma di pensa unda cu nos tin cu bay para keto pa cambia nos forma di pensa. E comunidad di Aruba, incluyendo e comunidad industrial/comercial no tabata sigui e mensahenan. Nan tabata sigui nan mesun research, nan mesun informacion cual ta nan pleno derecho. Pero Aruba tin un instancia oficial cu ta saca den cual etapa nan ta, pasobra Departamento di Calamidad ta traha hunto e parti operacional ta bin hunto y ta bisa kico ta bay haci pa comunidad. Cuanto menasa ta spera nan y asina e departamento promocional ta cuminsa prepara.
Sr. Hermans a splica cu Aruba su problema ta cu su hendenan ta sinta man crusa pensando cu polis, brandweer, ambulance ta bin yuda nan. Pero den un bida diario, e por, pa motibo cu tin suficiente capacidad pa incidentenan diario. Pero den un menasa manera di Matthew, tin un tekort na brandweer y ambulance. Pero abo como ciudadano, tin cu yuda bo mes.
Loke e departamentonan di gobierno ta purba, ta pa e menasa no bira un desaster. Si bo sa cu bo ta den un luga cu ta bou di awa, prepara bo luga pa minimalisa e daño mas hopi posibel. E sector hotelero ta keda un sector vulnerabel. Departamento di Calamidad no tin bista ariba tur nan plannan. Tur aña ta duna splicacion, kico nan tin cu haci.
Pero e parti crucial ta, Sr. Hermans ta sigui bisa, cu no depende solamente ariba e departamentonan di gobierno cu un yamada di telefon na 911 y kere cu brandweer tin cu bin chupa e awa na bo cas. Cada persona mester yuda nan mes y departamento di gobierno lo yuda ARuba en general.
Aruba a siña su les di Matthew y e dia di 20 di November, esey a duna Aruba un otro enseñansa. Rampenbureau hunto cu departamentonan concerni a revisa e plannan, ta trahando ariba e plannan. Despues di 20 di November, a test cu Caribbean Wave cu loke a wordo adapta y si e ta funciona. Djeynan a haya otro indicacionan kico mester wordo adapta y esey ta trahando ariba dje.
Tur hende mester tin un plan traha pa sa kiko pa hasi ora algo pasa segun Rino Hermans di Departamento di Calamidad. Si bo tin un plan, bo sa precisamente kico mester haci y esey ta fayando y ora algo pasa, kier traha ad hoc. Si bo sa cu bo ta den un area cu ta nomina pa ta cora, unda bo ta bay ya con bo ta haci’e. Special pa hotelnan, ora cu e mester evacua, unda ta bay cu e hendenan.
Alerta hopi biaha ora di horcan, ta duna espacio pa cuminsa prepara ariba un tempo. Pero tin hopi otro incidente, cu por bolter full bo operacion diario y si bo no tin un plan, e ta bira un desaster tras di desaster.
Traha un plan familiar, e ora bo sa kico mester haci. Algo cu tambe ta hunga un rol. Di alerta pa alarma. Di alerta Aruba ta kere cu ta alarma. Nos ta tur ta consciente con e stationnan di gasoline, tur e supermercadonan, anto esey ta alerta. Pero mester keda alerta pa mas informacion, si e situacion ta mescos of e ta bira pio. Y ainda no a duna alarma.
Y esey a pasa cu Matthew. Na final tur emocion a subi y toch niun hende no tabata prepara.
Ora lama a subi, tur hende a drenta den panico. E ora bo a haya sa cu e plan no ta traha y e no a wordo practica. Bo no sa kico ta bo parti fuerte y kico ta bo parti debil di bo compania, segun Sr. Rino Hermans, di Departamento di Calamidad.