Dia 1 di Mei, FGCA a publica su di tres rapport, e biaha aki tocante transparencia na Aruba. E prome rapport a trata e maneho di personal y e di dos rapport e tema di administracion financiero. E prome dos rapportnan a analisa e maneho di gobierno riba e dos terenonan menciona durante 30 aña y observa for di perspectiva di e instancianan mas importante di conseho y control na Aruba, y di instancia internacional. Asina por a haya un idea cla con Gobierno a haya advertencia tras advertencia di e consecuencianan serio di nan maneho pa comunidad di Aruba. Sinembargo, a resulta cu tur Gobierno sin excepcion a neglisha tur recomendacion pa cambia nan maneho den un miho direccion. Tur e info aki ta disponibel den un cantidad di rapport di Consulta di Conseho, Controlaria General, SER, CAft, Banco Central, IMF, y diferente comision cu a institui specialmente pa yuda soluciona e problemanan serio di Aruba manera Comision Financiero y National Commision on Public Finance. FGCA a recapitula tur e info al caso den su rapportnan segun tema pa asina tur hende por informa nan mes facil- y debidamente.
Situacion actual di transparencia
E tema di Transparencia a confronta FGCA cu un problema logico: como cu kier expone e falta di transparencia, di mes no ta dispone di mucho informacion al respecto. Transparencia te ainda ta algo basta desconoci den e estado di derecho democratico hoben di Aruba. FGCA ta spera cu e rapport aki lo contribui na aumenta e transparencia di parti di Gobierno. Esey ta conta por ehempel pa cu cifra tocante criminalidad. A pesar di promesa cu lo duna un bista den esaki, te ainda Gobierno no a duna e informacion al respecto. Esey ta conta pa mas tereno y ta haci cu prensa no por ehecuta su tarea pa informa comunidad debidamente.
Deber di secrecia y denuncia
E situacion aki ta bira mas complica pasobra tur Gobierno ta impone riba nan empleadonan publico cu no por saca ningun informacion. Ta enfatisa continuamente e deber di secrecia. Ta parce cu cualkier informacion, pa mas kens cu por ta, ta bira un asunto di secrecia di estado. Secrecia asina a para bira un arte, y ta wordo practica tambe den asunto cu no por wanta e luz di dia cla. Asina ta uza e deber di secrecia na un manera ilegitimo. Den e sentido aki e deber di secrecia ta transforma den complicidad y ta peca contra e deber di denuncia den caso di (sospecho di) asunto penal. Motibo cu no ta pone e deber di denuncia den practica por ta desconfiansa cu Ministerio Publico no ta investiga e caso, locual hasta por conduci na consecuencia fastioso pa e empleado en cuestion. Pero tambe e cultura di miedo por ta un obstaculo serio.
Caso importante cu falta di transparencia
E rapport di FGCA ta menciona algun ehempel na unda e falta di transparencia ta duna espacio pa duda den integridad di Gobierno. Esun di mas yamativo ta e proyecto Bo Aruba cu Gobierno di Aruba a entama pa stimula economia di Aruba. Consecuencia di esaki ta, cu den apenas 3 aña y mey e debe di Aruba a crece mes hopi cu durante e 23 añanan prome. Asina mes no tin ningun responsablisacion di kico exacto a haci cu tur e placa ey (Afl. 2 mil miyon!). Consecuentemente no tin idea si a uza e placa na un manera legitimo y efectivo. Solamente Servicio Central di Accountant y Controlaria General por duna un huicio imparcial den esaki. Specialmente den cuadro di e eleccionnan benidero ta importante pa Gobierno duna cuenta di antemano di e cantidad enorme di placa cu a gasta. Asina pueblo por haya sa si Gobierno no a abusa atrobe di e fondonan y pues di e confiansa, manera el a haci anteriormente den e proyecto Fondo Desaroyo Nobo San Nicolas na 2001.
Acuerdo di Hedge (WEB) y Citgo
FGCA ta pone atencion tambe na e hedge-deal (di parti di e NV di Gobierno WEB) y e acuerdo cu CITGO. Den tur dos caso e fundacion ta mustra cu ta mantene tur negociacion den secrecia pero si algo bay malo, ta pueblo ta paga e cuenta. Asina a comete ‘eror’ den e hedge-deal parcialmente (?) pasobra hende sin ningun experencia a tuma decision cu consecuencia hopi serio pa comunidad di Aruba. Consecuentemente pueblo di Aruba (t)a paga por lo menos Afl. 250 miyon den apenas 3 aña completamente por nada. Na mesun manera e ekipo negociador di Aruba a acorda cu CITGO cu si cos bay malo, Aruba lo compensa CITGO pa minimo Afl. 600 miyon florin! A haci e compromiso aki sin ningun tipo di consulta cu esnan cu den futuro lo mester bay paga e cuenta aki si en berdad cos bay malo! Pesey tambe FGCA ta enfatisa pa gobierno di Aruba mehora transparencia grandemente pa evita Gobierno tuma decision riba su mes sin informa pueblo debidamente, specialmente den asunto cu consecuencia financiero serio.
Naar transparant openbaar bestuur in Aruba