Atrobe nos pueblo a wordo confronta cu e amargo berdad di criminalidad y diripiente algun parlamentario a lanta for di soño ofreciendo pueblo tur sorto di solucion pa esaki. E asunto di insiguridad, no ta algo di solamente weekend pasa. Desde cu mi a regresa for di Hulanda na 1995, e tema aki ta den publicidad. Desde e tempo ey, pueblo y varios gremio tabata bati alarma cu e aumento di criminalidad y insiguridad ta un peliger pa nos forma trankilo di biba y pa nos turismo. Pero semper, pueblo tabata haya e mesun contesta y resultado di gobierno. E ola di criminalidad cu Aruba a experencia atrobe den weekend, no ta un incidente of un ‘percepcion di pueblo’. Nos no tin cu gaña nos mes of laga un hende gaña nos. Nunca e criminalidad a baha. Solamente atencion no ta wordo duna tur dia na dje, pa no spanta pueblo of laga pueblo realisa con su isla a wordo transforma di uno di paz y trankilidad, pa uno di miedo y agresion. Mientrastanto no solamente e cantidad di atraco, asalto y ladronicia a aumenta, pero tambe e nivel di violencia. Algo cu Aruba no tabata conoce.
Awor sigur lo tin hende bisa cu e fenomeno di e aumento di criminalidad, ta un ‘trend’ mundial y p’esey nos tin cu custumbra cu’ne. Wel e pensamento di custumbra cu’ne, nos di partido ABO no ta acepta y tampoco por biba cu’ne. Aruba ta un isla hopi chikito unda hopi problema por wordo soluciona facil y lihe, si tin e boluntad, curashi y determinacion. E sed di algun hende pa placa, placa, placa, ta e origen, e causa y esunnan responsabel pa Aruba su problema di criminalidad y insiguridad. By the way, kico a pasa cu e palabracionnan y compromisonan haci na e delegacion cu a subi bestuurskantoor, despues di e marcha contra criminalidad? Tristo pa admiti, pero e desaroyo destructivo aki, no por a yega asina leu sin e ayudo di nos mesun hende.
E ta un secreto publico:
Cu esunnan cu mester duna e bon ehempel, no ta duna esaki. Si gobierno mes ta desmenti cu tin corupcion y ladronicia den gobernacion. Si parlamento hunto cu Ministerio Publico no kier actua contra esaki pa asina manda un señal cla cu corupcion y ladronicia den gobernacion no ta algo normal y cu no lo wordo tolera, manera ta pasa na otro paisnan di Reino. Y si pueblo mes ta sigui acepta y tolera tur esaki, anto tur esunnan cu menos bon intencion lo sigui pensa cu si esunnan cu mester duna e bon ehempel por, nan tambe por;
Cu tur sorto di permiso ta wordo bendi tur dia, mientras cu esaki ta un acto contra ley;
Cu no tin suficiente trabou bon paga pa tur hende cu ta biba akinan caba, pero asina mes cada dia mas hende ta wordo permiti pa establece nan mes riba e isla;
Cu awendia e ‘zwarte economie’ ta mas grandi cu e ‘witte economie’ riba nos isla. Esaki no solamente ta sconde transaccionnan ilegal y abuso laboral pa autoridadnan, tambe e ta promove criminalidad;
Cu nos fronteranan ta hancho habri. Di e forma aki, droga, arma, contrabanda y ilegalnan ta drenta tur dia, sin cu nan ta wordo detecta;
Cu tin mas arma riba e isla aki, cu hopi hende lo pensa;
Cu desde algun tempo tin turismo di ladronicia/crimen. Criminalnan ta drenta legal como turista pa despues bandona e isla prome cu autoridadnan atrapa nan;
Cu no tin un luga special y adecua pa yuda hobennan cu a haya nan mes envolvi cu husticia.
Aruba su problemanan di insiguridad ta uno real, uno serio y uno cu lo sigui aumenta si no tuma medidanan concreto y realistico. E maneho cu a wordo hiba pa añanan largo, por wordo como uno cu a fracasa y cu solamente tabata hiba awa lama. Algun sugerencia concreto cu por wordo implementa direct:
Mester cera e ‘buraconan’ den nos fronteranan cu ta hancho habri, enbes di ofrece y sconde tras di promesanan falso of plan/solucion fabuloso. Asina cuminsa frena na prome luga e cantidad di arma cu ta drenta y cu ta forma un peliger pa henter nos sociedad;
Mester controla tur aplicacion pa permiso di trabou of estadia di antemano pa mira si e persona tin un pasado criminal of a haya su mes den problema cu husticia. Si afirmativo, e permiso mester wordo rechasa;
Mester bin cu proteccion y vigilancia pa tur esunnan cu ta traha cu placa, p.e. e bendedonan di catochi;
Mester duna polis tur personal y herment necesario pa haci nan trabou bon, pensando tambe riba nan siguridad;
Mester haci combatimento di criminalidad y insiguridad prioridad number uno, enbes di show, decoracion y ‘klinkers’;
Mester cuminsa investiga corupcion den gobernacion.
Durante añanan largo, tur sorto di promesa a wordo haci, pero ta poco a wordo cumpli. Durante añanan largo, tur sorto di politikeria a wordo haci cu e ministerio di husticia, solamente pa probecho partidista. Durante añanan largo, tur tipo di criminalidad a wordo importa, cu awendia nan a bira algo local. Si pueblo no realisa cu e situacion aki ta uno serio y sigui kere den fabula, anto e lo no dura hopi tempo mas cu Aruba tambe lo bira un pais unda tur cas y negoshi tin ‘rejas’.