Nos pais, manera tur pais democratico, tin tres poder: Poder gubernamental, poder legislativo y poder hudicial. Cada un ta independiente di otro. Banda di e tres podernan, na paisnan democratico, tin e di cuater poder, un prensa fuerte y liber. E di cuater poder ta yuda tene e pais democratico. Ta e di cuater poder cu a trece un fin na e regimen corupto di Nixon na 1974!
Un pais cu no tin e di cuater poder ta un pais dictatorial. Mira nos pais bisiña, un tempo, un pais democratico ehemplar. Desde cu e Gobierno a usurpa e podernan legislativo y hudicial, e pais a converti su mes den un dictadura cruel. E gobierno a purba tur manera di mata e di cuater poder. El a expropia stacion di television, el a nenga di duna divisas na corantnan pa cumpra papel, el a cumpra algun corant y stacion di television y radio, tur pa silencia nan, pero danki Dios e di cuater poder a sobrevivi. Y e di cuater poder a yuda pueblo rescata e poder legislativo December 2015 y ta di spera, prome cu aña caba, rescata e poder gubernamental y hudicial.
Aki na Aruba, nos tin un prensa liber, pero no fuerte. No tin e recursonan pa cubri e gastonan necesario pa haci e investigacionnan cu ta haci un prensa fuerte. Tin hopi cu ta traha como periodista cu no tin e preparacion.Y luga di union den prensa, tin desorden. Mi tin hopi aña ta boga pa reactiva e asociacion di prensa Arubiano manera e tabata existi tempo di Jos van der Schoot, “Djiespie” Franken y otronan. Mi ta convenci cu un asociacion asina por haci nos prensa local mas fuerte.
Mi ta kere tambe cu ta bira tempo cu na Aruba nos tin un ley manera esun na Merca cu yama Freedom Of Information Act (FOIA). E ley aki ta yuda prensa haci e trabounan investigativo sin cu mester gasta un fortuna. E ta un ley cu ta diseña pa duna transparencia den tur e tres podernan. E ley aki ta exigi tur hende den e tres podernan di e pais pa ta honesto pasobra nan transgresionnan lo bira publico. Dia cu President Lyndon Johnson a firma e acto di ley, el a declara cu e tabata sumamente orguyoso cu Merca ta un sociedad habri. Transparencia lo tin otro beneficio importante pa Aruba: Tur trahado den sector publico lo traha mas eficiente ora cu nan ta conciente di ta “onder de loupe”.
Un ehempel: Ami personalmente a hiba un carta dirigi na e hefe di un departamento di Gobierno na aeropuerto pa haci’e un pregunta importante, y awe, seis luna despues, ainda mi no a haya un contesta! Y mi sa cu e tabatin e contesta! Ineficiencia, arogancia of falta di respet? Un contesta di e persona lo a spaar mi hopi molester y gasto financiero inecesario. E incidente aki no ta un caso sporadico. Hopi hende ta conta mi di nan problemanan pa haya informacion y ami mes tin hopi otro storia similar pa mi conta.
Pa casualidad, net e tempo ey mi tabatin mester di informacion di departamento di husticia na Merca y mi a haci e pregunta uzando mi derecho bou di e ley FOIA. Den menos di dos siman mi a haya e contesta. Cu un FOIA na Aruba, un ambtenaar no por falta respet na un ciudadano cu mester di informacion di Gobierno.
E sistema LAR ta duna e ciudadano un caminda pa reclama un falta di gobierno, pero LAR mes ta hopi ineficiente y ta dura hopi tempo pa e ciudadano haya su beurt. Nos mester un manera di haya informacion pa evita necesidad pa bay LAR. Un FOIA Arubano! Un prensa fuerte y liber, fortifica cu un ley manera FOIA, lo ta hopi beneficioso pa Aruba.