Honorabel Señor Presidente di Parlamento, representantenan di nos colegionanan gubernamental, proximo Ministernan, nan famianan y distinguido invitadonan.
Mi mas sincero palabranan di felicitacion na ocasion di huramentacion awe di Gabinete Wever-Croes. Tambe pabien na e
famianan, cu for di awe lo mester demostra mas pasenshi ainda cu boso
familiar cu ta bira mandatario. Pero lo bin hopi momentonan bunita tambe pa motibo di e funcion noble aki cu nan ta asumi. Disfruta di esey hunto.
Awe, conforme reglanan stipula den nos Constitucion, e candidatonan nombra pa bira Minister lo mester huramenta, pa asina
cumpli cu tur formalidad oficial stipula, pa e entrada di Gabinete Wever- Croes.
Prome cu nos pasa pa e momento solemne aki, mi ta desea di hasi uzo di e oportunidad pa dirigi algun palabra na e proximo Ministernan compartiendo algo tocante di e responsabilidad y pensamentonan al respecto.
Honorabel (proximo) Minister-President, y apreciabel Ministernan! Denter di poco Gabinete Wever-Croes oficialmente lo inicia cu su labornan pa un periodo di 4 aña. Esaki lo bira un momento hopi particular, un momento pa nos para keto un rato, tanto pa boso mes, como pa mi
persona, pa nos comunidad y pa futuro di nos Pais. Ta pa prome biaha cu un gabinete ta wordo huramenta den e edificio
historico aki. Sinembargo, e aspecto mas particular di e dia di awe ta cu Aruba pa prome biaha den su historia lo haya un dama como Minister President di nos Pais.
Hunto cu e punto aki tin otro aspectonan cu tambe ta di interes, manera cu lo ta prome biaha den e ultimo 16 añanan, cu nos ta haña un gabinete cu no ta forma pa un solo partido politico, pero ta representa pa tres diferente partido politico.
E echo cu awe boso ta para aki, ta duna mi e confianza cu awe, lo huramenta un Gabinete solido. Algo cu ta yena mi di optimismo y satisfaccion. Por cierto, esaki ta un di e puntonan cardinal stipula den mi
nota di formacion pa yega na establece un Gobierno nobo pa e periodo nos dilanti.
Esta: “Formacion di un gabinete solido, cu lo conta cu sosten di un base amplio den parlamento, cu lo sirbi interes general di henter poblacion di Aruba”. Na mes momento ta sumamente importante pa boso realisa (y mi ta sigur cu esaki ta e caso) cu boso – desde awe- lo ta Minister di henter e pueblo di Aruba y nos lo spera di boso cada un cu boso lo tuma e decisionnan corecto den un forma transparente y integro na interes general. Awor cu mi por dirigi mi mes na e proximo Conseho di Minister den su totalidad, mi persona kier a pone enfasis riba e siguiente tres puntonan:
OPORTUNIDADNAN PA ARUBA
Manera ya a wordo stipula na Aruba desde su Status Aparte, contrario na otro paisnan (paden y pafo di nos Reino Hulandes) ultimo añanan, ta menos “conoci” pa un pais ta wordo goberna pa un coalicion. Te cu recien nos por a bisa cu Aruba ta bon conoci pa un Gobierno y Parlamento
caminda “The winner takes it all”.
E votador den e ultimo proceso electoral a scohe pa un cambio den esaki, y consecuentemente e lo exigi mas di boso pa sirbi e pueblo di Aruba. Personalmente ami ta haya cu esaki ta inspirativo, ya cu e dinamica di un coalicion ta brinda oportunidad y estimulo pa innovacion. TA TRATA DI OPORTUNIDADNAN PA ARUBA, OPORTUNIDAD PA
NOS FUTURO.
Un coalicion ta significa, internamente traha hunto y externamente traha cu e stakeholdernan pafo di e coalicion. Traha hunto no a base di impone, pero basa riba principionan di dialogo, di acuerdonan y di consideracion y evaluacion di interes conhunto. Y den mi vision, e principio mas importante pa logra esaki lo ta e habilidad di explora y identifica e asuntonan cu ta uni
boso positivamente den boso trabou y no pone enfasis riba diferencianan inevitabel cu semper ta existi. Esey lo rekeri di boso tur curashi politico, e ta rekeri tambe e sentido di ser un estadista, e ta exigi un vision serio y responsabel cu ambicion
sano; cu e atencion dirigi enfaticamente pa sirbi e interes general di nos pais pa un periodo duradero pa cumpli cu e termino stipula y cu e espectativa di comunidad.
Esaki lo nifica cu tin ora boso lo mester enfrenta boso propio sombra dentro di boso coalicion, pero tambe enfrente di boso sostenedornan, y votadonan. Pero tambe den relacion cu oposicion, manera pueblo ta desea di mira esaki. Cu gran placer mi ta felicita boso awe.
Durante e ultimo simannan, for di e inicio di e proceso di formacion (y mi ta constata cu esaki a bay hopi mas rapido cu esun di Hulanda), mi a mira boso tur crece, di
miembronan di partido individual pa miembronan di Parlamento, pa futuro
miembronan di Gabinete y awor pa un ekipo motiva cu un vision comun. Boso a duna e acuerdo di Gobernacion e titulo “Hunto pa Aruba” y tambe boso a pone boso firma bou di boso vision – e plan di maneho pa Aruba. Awor boso ta haya e oportunidad real pa bay ehecuta boso vision y den esaki mi ta desea boso tur clase di exito. Mi sa cu un proceso di formacion entre tres partido no ta esun di mas facil. Mi ta na altura cu boso a hiba conversacionnan intensivo cu otro, y
boso a discuti hopi tocante e temanan relevante, sea grandi of chikito. Boso a papia habri riba asuntonan fundamental, pa logra puntonan esencial di boso partidonan y sostenedornan. Consecuentemente, boso a logra corta distancia entre e diferencianan y uni e puntonan importante cu boso tin en comun na beneficio di tur. Bon comunicacion, scucha otro y tene cuenta cu otro, sigur lo tabata aspectonan clave. A lo menos esey ta mi ta impresion y speransa!
Pues mi ta convenci cu boso a logra yega asina leu a base di dialogo, consulta y e deseo pa conhuntamente logra un progreso solido y duradero pa Aruba. Esakinan ta hustamente e calidadnan necesario pa goberna cu exito: tanto den e aspecto di mehoracion di maneho financiero y otro temanan di vital importancia pa “Bon Gobernacion”.
COOPERACION ENTRE PARTNERNAN DEN REINO
Mi tin cu añadi cu pa Reino Hulandes tambe e proceso di eleccion na
Aruba y boso entrada como gobernante, ta un momento importante. Nos Reino y e forma con nos ta trata cu otro y traha hunto, no ta algo cu ta bay di mes.
Nos tur: Hulanda, Corsou, Sint Maarten, e Islanan Boneiro, Saba y Sint Eustasius y sigur tambe Aruba, ta carga nos responsabilidad individual y colectivo, pa logra e exito di nos Reino Hulandes.
E relacionnan conhunto y e confiansa entre partnernan durante e ultimo añanan – tabata bastante bou di presion, cual ta crea un ambiente cu ta rekeri union y un envolvimiento positivo pa asina hunto logra lo mihor di e relacionnan entre nos como pueblonan di Reino. Si mi mira e relacionnan actual, por ehempel entre Hulanda y Sint Maarten, St. Eustatius, Boneiro, pero tambe entre Aruba y Hulanda, mi tin cu bisa cu aki tambe ta rekeri accionnan positivo pa traha riba e confiansa den e relacionnan. Mi ta spera di boso – den nomber di Pueblo di Aruba – un
funcionamento ehemplar den e contexto aki di nos Reino tambe, como gobernante di Aruba, digno di nos principio y balornan.
Dialogo a base di confianza di ambos banda y un comunicacion respetuoso, scucha di otro y sostene otro positivamente. Manera nos a demostra na nos rumanan di isla riba, despues di e horcan Irma. For di mi funcion, lo mi duna activamente y cu fervor, mi aporte na e proceso aki. E mesun cos mi ta spera di boso tambe!
Funcionando for di nos interesnan husto y en comun, y basa riba e puntonan fuerte y no e diferencian of debilidad, nos lo por logra resultadonan exitoso pa e pueblo di Aruba y nos Reino Hulandes.
UN FUTURO STABIEL Y SOSTENIBEL
Como Gobierno boso ta para dilanti retonan grandi, retonan externo manera cambio di clima, instabilidad regional y globalizacion. Retonan interno, manera un maneho di finansas publico sano y sostenibel, maneho economico, asuntonan social, pero tambe riba e tereno di gobernacion duradero transparente y integro. Tur esaki ta exigi atencion cu vision di termino largo y pa tuma
desicionnan dificil inevitabel a corto plazo cu lo afecta tur ciudadano ariba
Aruba. Esaki ta nifica tambe, cu no tur ora tur hende lo ta di acuerdo of por wordo manteni contento. Esaki ta exigi di boso y di Parlamento un sentido di determinacion firme y capacidad pa tuma desicionnan transparente. Pero mas importante ainda ta, bon comunicacion, dialogo habri,
sinceridad y firmesa pa “Haci loke bo ta bisa y bisa loke bo ta haci”. E ta
exigi pa reduci escalacion y de-politiza decisionnan, (esaki tambe ta conta
pa oposicion) na e interes di henter e comunidad Arubano, y haci esakinan
los di interesnan personal y promesanan individual. Pa logra sostenibilidad y stabilidad pa nos pais, lo mester pone
interes general di nos pais semper na promer lugar. E ehecucion concreto di coreccion administrativo den futuro y pa termino largo lo por cosecha su frutonan te den e proximo generacionnan; pa nos yiunan of hasta pa nos nietonan.
Ta necesario tambe boso aporte di bon boluntad pa garantisa continuidad di por ehempel desicionnan obhetivo y realistico den asuntonan y proyectonan realisa pa e gobierno saliente. Cualkier intencion pa regla cuenta cu otro a base di color politico ta negativo, e ta costa energia y ta contribui solamente na desperdicio di
recursonan. E luho ey nos no tin aki na Aruba. Laga nos siña e ora di nos pasado, y caminda ta necesario y deseabel pa nos instancianan independiente, manera Ministerio Publico pero tambe Banco Central, Raad van Advies, Rekenkamer, SER y CAFT, pa permiti nan haci nan trabou
debidamente. Laga nos saca probecho efectivo di e asina yama “Lessons
Learned” pa atende asuntonan importante riba tereno financiero y anti- corupcion.
Fuera di e tres e puntonan menciona, mi kier a para keto un rato riba mi rol relaciona cu boso funcionamento. Na mi opinion ta oportuno pa nos profundisa riba e topico na e ocasion aki, na inicio di introduccion di e Gabineto nobo. Ta bon pa amplia riba e relacion entre e Gobernador y e Ministernan, cu mester para cu otro
riba un mesun linea. Es decir, pa pon’e hopi cla: kico boso por spera di mi persona como Gobernador y kico sin duda, ta mi expectativa di boso como Minister!
Den e ultimo 10 lunanan (desde mi nombracion como Gobernador di
Aruba), mi a experencia hopi inconsistencia den expectativanan di kico ta rol di Gobernador. Expectativanan cu no semper tabata basa riba nos constitucion y e posicion di e Gobernador. Den constitucion, ami como Gobernador a wordo nombra como representante di nos Rey aki na Aruba y consecuentemente hefe di e gobierno. Conhuntamente cu cierto asuntonan exepcional y honorabel, e
rol aki na Aruba ta haya un funcion mas significante y concreto durante e proceso di formacion pa un Gobierno nobo manera cu nos a caba di conoce.
Fuera di e rol aki, mi ta representa Gobierno di Reino den asuntonan cu ta regarda Reino Hulandes manera stipula den Statuut. Si mi persona den cierto casonan mester hasi uzo explicito di tareanan y responsabilidad di mi envestidura Real, esaki ta wordo defini door di boso mes! Si boso riba diferente tereno di maneho tin tur cos na ordo, Reino no tin motibo pa involucra su mes relaciona cu interes di Reino of su funcion di garantisa bon gobernacion.
Sinembargo, mi rol principal como organo Gubernamental, sin duda lo domina nos relacionnan. Esta Gobernador como hefe di gobierno di pais Aruba, y desde awe Gobernador como hefe di Gabinete Wever – Croes. Esey lo ta mi rol principal cu mi kier focus riba dje y mi ta spera di boso, cu
boso por haci esaki posibel. Mi ta di opinion pues cu nos tur, pero tambe
Reino lo por saca bon probecho di esaki.
E discucionnan di e ultimo simannan ta haci necesario pa un biaha mas pone atencion riba e echo, cu Gobernador, segun statuut y e constitucion no ta carga responsabelidad pa accionnan politico y cu ta Ministernan ta esnan politicamente responsabel. Pues e inmunidad di e
Gobernador y e responsabilidad Ministerial ta trece cu ne e necesidad pa tin un bon funcionamento y cooperacion entre Gobernador y Ministernan. Den un Monarkia Constitucional, Gobernador den e caso aki na Aruba, ta representa nos Rey. E tin cierto deber legal y tin hermentnan na
su disposicion pa hasi su rol mas significante. Esaki ta su derecho di wordo informa, e derecho di duna conseho y e derecho pa adverti. Probablemente lo a scucha cu mas frecuencia e derechonan aki wordo menciona na ingles: “ The right to watch, the right to warn, and the
right to advise”
Boso por sali for di e punto di bista aki, cu mi lo tuma nota di documentonan di gobierno, y cu mi lo profundisa mi mes den nan. Si ta necesario, lo mi encurasha y sostene pa logra e maneho cu boso lo hiba, como tambe e actividadnan relaciona cu esey. Damas y Cabayeronan! Proximo miembronan di Conseho di
Minister: Na e momento aki di inicio di cumplimento di boso tarea cu tin boso dilanti mi ta desea boso hopi forsa, sabiduria, perseverancia pa logra y cumpli cu nan, den e mihor forma. Boso por conta cu mi apoyo!
Por ultimo, un contemplacion: E diferencia entre ‘exito’ y ‘fracaso’ ta depende grandemente di haci loke ta corecto y na interes general, en bez di loke ta popular y na interes individual. Ta mi deseo cu Dios lo benciona boso periodo di Gobernacion.