Chando Pietersz ta un historiador di profesion, trahando basta aña na Colegio Arubano, pero gosando di un pensioen. Esey a trece cun’e cu e por a yega na un publicacion di un buki. Pietersz ta gradici UNOCA pa e invitacion haci na su persona y tambe na minister Otmar Oduber, kende a duna atencion na e publicacion aki.
Despues di 3 aña y mey di estudio intensivo a yega na un publicacion di un buki cu na parecer di Pietersz, den ultimo añanan na Aruba, a haya un acogida hopi bon y Pietersz ta gradici na pueblo di Aruba pa e response cu el a haya y ta pensa cu esaki ta un empuhe tambe pa tin continuacion riba e tereno ey.
E idea pa publica un buki riba Aruba, ta algo cu naturalmente como historiador, semper ta keda biba den bo cabes y un dado momento Pietersz a wordo confronta cu e hecho cu Hulanda y den Reino Hulandes ta festeha e 200 aña di existencia di Reino Hulandes. Esey a trece cun’e cu ta recorda cu 200 aña pasa Aruba, como parti di entidad mas grandi a bin bek bao di e Reino Hulandes.
Esey a trece Pietersz na e idea pa bay haci un investigacion con ta para cu Aruba durante e 200 añanan ey, den e sentido cu no por lubida cu a uni nos mes cu Hulanda e tempo ey, pero a base di un colonia. Esey ta trece semper e preguntanan cun’e, e ora con a para. Tabata tin beneficio pa Aruba, tabata tin beneficio pa Hulanda den e relacion cu tabata tin durante un periodo hopi largo y esey a intriga Pietersz, cu el a cuminsa cu e estudio.
Dado momento el a ripara cu si e bay haci investigacion profundo y tin un valides agrega, bo tin cu agrega tambe e otro entidadnan cu tabata forma parti di e Reino Hulandes. Pa cuminsa Hulanda mes, es decir ki filosofia tabata biba bao di Hulandesnan encuanto e reinado y encuanto e diferente entidadnan manera Indonesia, Surinam, Corsou y demas islanan liga y kico tabata e meta final cu Hulanda, un reino asina kier a logra cu nos. Asina bo ta yega na cierto puntonan di semehansa pa loke ta trata e maneho di Hulanda pa e diferente entidadnan. Pero bo ta ripara tambe cu tin diferencianan hopi grandi. No por lubida cu Nederlands Indie, manera cu e tabata wordo yama e temponan aya, tabata wordo mira como entidad, islanan caminda cu Hulanda a purba di tur manera pa saca lo maximo for di e paisnan aki pa beneficia Hulanda mes, cual semper a keda un pensamento basico di e politica di Hulanda pa su islanan, pa su colonianan. Tambe Aruba no mester lubida cu debi na e fuentenan financiero cu Nederlands Indie a produci pa Hulanda, nos por a paga e doñonan di esclabo pa nan por yega definitivamente na elimina esclavitud. Esey ta yega na un conclusion cu ta bisa, den un parti di mundo, pueblo cu no ta liber, e tin cu traha casi como catibo, pasobra nan no tabata tin libertad den trahamento, ta cumpra un otro pueblo, e esclavonan ta cumpra un otro pueblo, haci nan liber, cu bo ta bisa cu ki pensamento tin tras di un acto asina, kico ta e moral cu un pais, madre patria manera Hulanda ta hiba, den un contexto asina.
Pietersz a duna di conoce cu si keda concentra y enfoca solamente riba Aruba, ta yega na conclusionnan cu no ta esunnan mas adecua. Esey a push’e tambe cu un dado momento mester a keda core cu cuater entidad te ora cu un pa un nan ta cay for di boto. E investigacion di Pietersz pa loke ta trata Indonesia, a yega te na 1949, pasobra Indonesia a bira independendiente. Atrobe e pregunta ta cu si na Indonesia tabata tin un pensamento asina, e nacionalismo a cuminsa haya forsa, con ta para cu nos. Kico tabata nos pensamento, ki stimacion nos tabata tin pa nos patria. Nos tabata pensa tambe den un direccion di independencia, di nacionalismo, of pa nos e ta nifica cu nos mester a warda 50 pa 60 aña. Surinam, na 1975 a bira independiente y p’e e investigacion a caba te eynan y despues a bin un ola di hopi critica, pa loke ta trata con Hulanda a maneha e independencia di Surinam, cu a pone tambe cu tabata tin su refleho, mirando eynan e importancia atrobe di investiga diferente entidad, pasobra door cu na Surinam, desde 1982, a bin situacionnan hopi penoso y corupcion, criminalidad, tabata hopi halto, cu Merca a vocifera na Hulanda, cu e tin cu stop di pusha e islanan aki den independencia, pasobra no kier tin mas problema den e region Caribense. Si analisa e desaroyo di nos Status Aparte y no ta tene cuenta cu cierto desaroyonan cu no ta directamente relaciona cu nos mes un desaroyo, ta yega na conclusionnan robes. Ta pesey tin cu por analisa diferente desaroyo den un contexto mas amplio y esey Pietersz no kier bisa cu loke el a haci ta perfecto, pero e ta kere si cu e por duna un contribucion na un mira mas amplio di simplemente keda pensa riba nos historia den e margen di San Nicolas pa Malmok y di Ayo pa Playa.
Pietersz a relata cu un analisis di nos historia, nos ta robes bezig si keda enfoca solamente loke ta pasa rond di nos y den nos isla.
Un particularidad di e buki aki, Pietersz ta haya, aunke e mes tin cu bis’e, pero loke el a purba di haci tambe ta lesa diferente roman cu tabata toca sucesonan cu tin di haber cu nos desaroyo. Una bes cu topa un fragmento asina, un pida di un roman, por ehempel di Dennis Henriquez, cu ta describi desaroyonan durante Segunda Guera Mundial di nos isla, ta mira cu ta toca temanan cu Pietersz tambe ta trata den e buki. E ta saca un pida y ta pone como fragmento den e buki. E ta kibra e monotonia di e investigacion. Pero di otro banda e ta mustra cu tin mas hende cu ta bezig cu e mesun topico cu abo tin.
Awor aki, si un historiador ta pensa cu e tin un investigacion cu e a trata pa prome biaha, e ta robes.
Ora cu bo ta haci investigacion, ta ripara cu tin cu a bay prome cubo. Loke bo tin cu purba di haci ta, kico mi por tuma di loke a wordo publica te awor aki y kico por agrega na dje cu nos historia ta enrikece su mes hopi mas y na un manera profesional. Esey segun Pietersz ta hopi importante pa tene cuenta cu esey, segun Pietersz.
Tabata tin un discusion entre nos linguistanan manera Ramon Todd Dandere y Joyce Perreira y ta anochinan basta largo cu mester a kibra cabes. A corda semper riba un filosofo Ingles, cu ta bisa cu “Bo tin cu haci lo miho cu bo por, na e manera miho cu bo por,” esey a conduci Pietersz, cu e ta skirbi’e na Hulandes y esey ta pasobra no cu su Hulandes ta perfecto, pero ta bay pa e uzo di e terminologianan y cu ta uzanan na e momento adecuado, na e situacion adecuado. Esey ta conduci tambe cu e facilidad di pensamento, den e idioma ey, a studia den dje, a promove den dje, esey ta nifica cu e base tey. Esey a conduci na e decision cu e ta bira Hulandes.
Pa loke ta trata e benta, e mes ta percura pa e mercadeo y e benta, pasobra Pietersz ta pensa cu di e manera ey ta alcansa un meta hopi grandi, esta purba di bende tur buki. Pietersz tin un miedo enorme cu si coy un buki bo pone den un negoshi, bo ta spera cu e buki ta cana, lo bo ripara cu e ta yena di stof y e no ta cana y e distribucion ta bira hopi mas limita. Contrario na manera cu el a hacie, el a ripara cu e buki ta bende hopi bon, cual ta gradici e pueblo di Aruba enormemente y ta un strategia tambe cu nos por uza pasobra constantemente ta bisa cu e pueblo di Aruba no ta cumpra buki. Pero tin cu trece pa nan por cumpr’e.